Workshop bij 60 jaar STVS: Taboe doorbreken – Mental health voor mediaprofessionals

door

Tekst en beeld Sharon Singh

PARAMARIBO — “Eén van de meest ingrijpende momenten die ik ooit heb moeten vastleggen, was de crash van het Blue Wings-vliegtuig. Ik moest erheen als cameraman. Ironisch genoeg vlogen we in precies zo’n zelfde toestel, wat de hele ervaring nog intenser maakte. Eenmaal op de plek van de ramp aangekomen, zag ik dingen die zich moeilijk in woorden laten vatten: verminkte en misvormde lichamen en lichaamsdelen … ik heb het echt gezien.”

Dit huiveringwekkende relaas gaf STVS-cameraman Albert Helstone, die meer dan dertig jaar actief is in het vak, vrijdag aan collega-journalisten tijdens een workshop over mental health voor mediawerkers. Het seminar werd georganiseerd in het kader van het zestigjarige bestaan van de Surinaamse Televisie Stichting (STVS), die in 1965 werd geopend door premier Johan Adolf Pengel.

“De pijn in haar stem, haar hartverscheurende gehuil … het bleef nog dagenlang in mijn hoofd hangen”

Er is bewust niet gekozen voor feest, maar voor een moment van bezinning en maatschappelijke betrokkenheid. Aandacht werd besteed aan een onderwerp dat binnen de sector zelden openlijk wordt besproken: de mentale gezondheid van mediaprofessionals. Ook werden er televisietoestellen geschonken aan vijf tehuizen.

Emoties uitschakelen

Het verhaal van Helstone was niet het enige. Een collega deelde haar ervaring rond een woningbrand. Een vrouw had, met gevaar voor eigen leven, meerdere kinderen uit een brandend huis weten te redden. Toen ze terugging om haar eigen kind te halen, was het te laat. “De pijn in haar stem, haar hartverscheurende gehuil … het bleef nog dagenlang in mijn hoofd hangen”, vertelde de journalist. Toch moest ze doorgaan. Het verhaal moest worden geschreven, nog diezelfde dag. Alsof ze er zelf niet bij was betrokken. Alsof dit gewoon deel uitmaakt van het werk.

In dit vak, net als bij militairen, wordt geleerd om emoties te onderdrukken. Gevoelens worden aan de kant gezet. De camera draait, de deadline nadert, het publiek wacht. En dus moeten journalisten doorgaan. Soms te lang. Soms tot ze niet meer weten wat normaal is. “Er zijn verslaggevers die nooit praten over wat ze hebben gezien of meegemaakt. Niet omdat ze niet willen, maar omdat ze het niet kunnen. Het blijft ergens van binnen vastzitten. En dat kan je opbreken”, vertelde psycholoog Agnes Roosveld-Café.

Tijdens de workshop werd al snel duidelijk dat er talloze redenen zijn waarom mensen in de media worstelen met mentale druk. Vooral wanneer zaken niet worden uitgesproken. Wanneer er geen ruimte is voor verwerking. Als alles onder het vloerkleed wordt geveegd. Dan nestelt het zich ergens stilletjes en wordt het onzichtbaar voor de buitenwereld. Of men wíl het gewoon niet zien.

Daarom is het belangrijk dat leidinggevenden niet alleen leiding geven, maar ook observeren en luisteren. Dat ze hun medewerkers echt leren kennen en alert zijn op gedragsveranderingen. Wie oog heeft voor de mens achter de professional, kan misschien net op tijd signaleren wanneer het mis dreigt te gaan.

Taboe

En ja, het onderwerp blijft taboe. Sommige mediawerkers mijden bewust instellingen zoals PCS, uit angst om te worden ‘gezien’. Alsof het zwak is om hulp te zoeken. Maar wanneer wordt stress iets chronisch? Wanneer verandert het in een posttraumatische stressstoornis? Het zijn geen simpele vragen, maar ze verdienen wel aandacht.

Roosveld-Café deelde de aanwezige journalisten in groepen op, met de opdracht om oplossingen te bedenken die kunnen worden aangekaart bij de Surinaamse Vereniging van Journalisten. Zo moet er volgens haar structureel meer aandacht komen voor mentale gezondheid in de sector. “Wat we nodig hebben, is ruimte. Ruimte voor verhalen. Voor stilte. Voor hulp. En voor het besef dat ook degenen die achter de camera staan of achter de pen werken, soms breekbaar zijn.”

De psycholoog pleitte voor meer van dit soort workshops, waarin openlijk wordt gesproken over mentale gezondheid onder mediaprofessionals. Niet alleen in Suriname, maar ook in andere landen in het Caribisch Gebied groeit de bezorgdheid over het mentale welzijn van mensen in de media. Op Trinidad en Tobago laat veteraan-mediawerker Neil Parsanlal regelmatig van zich horen over de psychische belasting van journalisten in de regio.