Wet op de Staatsschuld: een papieren schild tegen een gat in de begroting

door

SERIEUS!? / Ivan Cairo

Sinds de inwerkingtreding in 2002 moest de wet op de Staatsschuld de financiële discipline van de overheid waarborgen. Een nobel doel: voorkomen dat politici onverantwoord zouden lenen en toekomstige generaties met ondraaglijke schulden zouden opzadelen. Maar ruim twintig jaar later is het moeilijk om niet cynisch te worden. Wat voor zin heeft een wet die élke regering, zonder uitzondering, met de voeten heeft getreden?

De geschiedenis spreekt voor zich. Toen de regering-Bouterse in 2010 het roer overnam van Venetiaan, bleek het schuldplafond overschreden. Het parlement moest hals over kop de wet aanpassen om te voorkomen dat de vertrokken minister van Financiën, Humphrey Hildenberg, strafrechtelijk zou moeten worden vervolgd.

“Begrotingsdiscipline is al decennia een vies woord bij Surinaamse regeringen”

Tien jaar later, in 2020, herhaalde het scenario zich. Wéér was het plafond verpletterd, ditmaal onder Bouterse zelf, en wéér moest De Nationale Assemblee ingrijpen om de nieuwe regering-Santokhi enige financiële ademruimte te gunnen en de intussen voortvluchtige ex-minister van Financiën Gilmore Hoefdraad te vrijwaren van een strafproces wegens overtreding van de wet.

Dinsdag was het opnieuw zover: de wet werd voor de negende keer gewijzigd. Het schuldplafond, dat maximaal 60 procent van het bruto binnenlands product zou mogen bedragen, is nu rond de 100 procent. Weliswaar stukken beter dan de 160 procent schuldratio die Santokhi van zijn voorganger had overgenomen.

De pas aangetreden regering-Simons volgt – buiten haar schuld om – de traditie van haar voorgangers: wetten aanpassen in plaats van eraan te voldoen. Een wetswijziging om een misdrijf te legaliseren.

Wat betekent een wet nog als ze bij elke overschrijding wordt herschreven? De wet op de Staatsschuld is verworden tot een ritueel, een symbolische handtekening onder iets wat geen praktische waarde meer heeft. In theorie is ze een vangrail, in de praktijk een elastiek dat telkens verder wordt opgerekt. Het parlement, dat de uitvoerende macht zou moeten controleren, gedraagt zich als een trouwe partner in overtreding. Elke keer.

Toch is het te makkelijk om enkel met de vinger naar regeringen te wijzen. De structurele oorzaak ligt dieper: een economie die te afhankelijk is van schulden om te overleven, gecombineerd met politieke kortzichtigheid. Geen enkele regering durft de prijs van echte begrotingsdiscipline te betalen – electorale impopulariteit. Begrotingsdiscipline is al decennia een vies woord bij Surinaamse regeringen. Die camoufleren begrotingstekorten met leningen en schenkingen.

De vraag is dus niet alleen of de wet nog zin heeft, maar of wij als samenleving nog geloven in grenzen aan financieel wanbeleid. Zolang de wet op de Staatsschuld blijft bestaan als façade voor politiek opportunisme, is ze niets meer dan een papieren schild tegen een gat in de begroting. Misschien is het tijd om niet de wet, maar ons financieel geweten te herschrijven.

ivancairo@yahoo.com