Toelating Chan Santokhi tot DNA legt mazen in wet bloot

door

Na urenlange en felle discussies besloot De Nationale Assemblée (DNA) maandag gewezen president Chan Santokhi (VHP) en Leroy Doorson (NDP) toe te laten als leden van het parlement. Daarmee kwam er een einde aan een juridisch en politiek beladen debat over de dertigdagentermijn in de Grondwet. Uit de beraadslagingen kwam echter ook een duidelijke conclusie: de regels rond toelating van leden moeten opnieuw onder de loep worden genomen en nader worden vastgelegd om toekomstige misverstanden te voorkomen.
Commissie wijst op risico’s van precedenten
De weg naar deze toelating verliep echter moeizaam. Vooral de positie van Santokhi leidde tot hevige discussies in de commissie Onderzoek Geloofsbrieven en vervolgens in de plenaire vergadering. De kern van het debat: de termijn van dertig dagen die in de Grondwet wordt genoemd voor het aanvaarden van een zetel, en de vraag of overschrijding daarvan juridische gevolgen heeft.
Volgens commissievoorzitter Bronto Somohardjo leverde het dossier van Leroy Doorson geen problemen op. Zijn geloofsbrieven waren op orde en de commissie adviseerde hem toe te laten. Maar voor Santokhi lag de zaak ingewikkelder.
“De wet schrijft een termijn van dertig dagen voor, en die termijn is inmiddels verstreken,” stelde Somohardjo. “Dat brengt volgens de meerderheid van de commissie juridische complicaties met zich mee. Stelt u zich voor dat niet één, maar zesentwintig leden dit zouden doen: eerst hun geloofsbrieven indienen bij het Centraal Hoofdstembureau en pas drie maanden later zitting nemen. Dat zou het parlement verlammen. Juist daarom moeten we vermijden dat we precedenten scheppen. In een democratie als de onze mag de wet nooit rekbaar zijn naar gelang de persoon.”
Omdat de commissie het intern niet eens kon worden, werd de kwestie doorgeschoven naar de voltallige vergadering van DNA.
“Geen enkel lid kan een loopje nemen met de democratie”
Jennifer Vreedzaam (NDP) nam daarbij een harde positie in. Zij stelde dat plichtsbesef en integriteit de basis vormen voor het lidmaatschap van het parlement:
“Geen enkel lid kan een loopje nemen met de democratie. Wij zijn hier om een voorbeeld te geven en elk lid heeft een plichtsbesef dat we hier met 51 leden voltallig moeten zijn. Jouw karakter is van belang: hoe kijk je naar het volk? Als je al die jaren dit volk hebt misleid, dan heb je geen plichtsbesef. De kiezer kan niet misleid worden. Is het zo dat elk lid kan doen wat hij wil?”
Zij verwees naar de toelating van ex-president Venetiaan, die binnen tien dagen na zijn vertrek als staatshoofd zijn zetel innam. Voor Vreedzaam was dat een kwestie van plichtsbesef.
“Onderzoek geloofsbrieven gaat om wettelijke vereisten, niet om emoties”
De felle kritiek van Vreedzaam leidde tot een uitgebreide repliek van Mahinder Jogi (VHP). Hij wees erop dat het proces van geloofsbrieven niets te maken heeft met emoties of politieke kleur, maar met vastgelegde regels en protocollen.
“Ik ben het niet eens met de voorzitter van de commissie en zijn argumenten, noch met mevrouw Vreedzaam die hier met emoties praat. Bij de toelating van leden gaat het om vastgestelde protocollen, regels en wettelijke regelingen waaraan je moet voldoen. Onderzoek van geloofsbrieven betekent niets anders dan dat bij wet is bepaald welke documenten een kandidaat moet voorleggen aan het parlement om toegelaten te worden.”
Jogi somde de vereiste documenten één voor één op:
– het proces-verbaal,
– het eedformulier,
– een uittreksel uit het geboorteregister,
– en de verklaring van openbare betrekkingen.
Daarnaast kunnen aanvullende stukken worden toegevoegd, zoals:
– een nationaliteitsverklaring,
– bewijs van inschrijving,
– kennisgeving van de voorzitter,
– en een curriculum vitae.
Volgens Jogi voldeden zowel Doorson als Santokhi aan al deze vereisten. “Bij een vergadering met de DNA-voorzitter en de griffier is uitdrukkelijk gevraagd of er wettelijke beperkingen of belemmeringen bestaan die de toelating van Santokhi op een later tijdstip zouden kunnen verhinderen. Het antwoord was: nee. Santokhi heeft bovendien een brief gestuurd aan de voorzitter van het parlement waarin hij meedeelt dat hij op een later tijdstip zitting wenst te nemen. De voorzitter heeft daarop niet gereageerd, maar had dat wél moeten doen.”
Volgens Jogi betekent dit dat er geen bezwaar bestaat. “De termijn van dertig dagen is bedoeld om het parlement te verplichten tijdig bijeen te komen. Sinds 1987 is het nooit voorgekomen dat alle 51 leden op exact dezelfde dag zijn toegelaten. De bedoeling van artikel 66 van de Grondwet is niet dat alle leden op hetzelfde moment beëdigd worden. Er doen zich altijd omstandigheden voor waardoor dit verschilt.”
Andere stemmen in het debat
Ook andere parlementariërs mengden zich. Krishan Mathoera (VHP), eveneens commissielid, stelde dat beide dossiers volledig in orde waren en geen wettelijke belemmeringen kenden. Ze merkte echter op dat Doorson nog steeds ambtenaar is bij een overheidsdepartement. Roseline Cotino (NDP) benadrukte dat het niet om formaliteiten gaat, maar om de wettelijke basis.
Fractieleider Jerrel Pawiroredjo (NPS) gaf aan dat er volgens zijn fractie geen beletsel was om Santokhi alsnog toe te laten. Ronnie Brunswijk (ABOP) vond dat er geen enkele wet is die een gekozen Surinamer belemmert zijn zetel in te nemen.
Fractievoorzitter Rabin Parmessar (NDP) wees op het verschil met eerdere gevallen, zoals Ronald Venetiaan en Jules Wijdenbosch, die kort na hun presidentschap toetraden tot het parlement. Hij waarschuwde dat er zorgvuldigheid nodig is om te voorkomen dat deze casus in de toekomst lichtvaardig als precedent wordt gebruikt.
Ronnie Asabina (BEP) betreurde dat de zaak zo politiek geladen was geraakt. Volgens hem liet dit vooral zien dat er gaten in de wet bestaan die gedicht moeten worden: “We hebben als parlement een plicht tot zelfreflectie. Er zijn mazen in de wet die we moeten dichten.”
“Democratische plicht om zetel tijdig te aanvaarden”
DNA-voorzitter Ashwin Adhin wees erop dat er technisch niets aan de hand is wat betreft de toetreding, maar dat de commissie terecht had gewezen op het gevaar van misbruik. “We moeten de integriteit van DNA behouden. Regels en termijnen zorgen voor rechtszekerheid, voorspelbaarheid en institutionele continuïteit. Er is een democratische plicht: wie gekozen is, behoort zonder talmen zijn zetel te aanvaarden en beëdigd te worden. Dat is de discussie nu.”
Adhin riep op tot een zorgvuldige beslissing, waarbij ook de consequenties voor toekomstige gevallen niet uit het oog mochten worden verloren.
Termijn niet fataal, maar plicht blijft
Na een schorsing kwam commissievoorzitter Somohardjo met de conclusie: de termijn van dertig dagen is bindend voor het instituut DNA, maar niet fataal voor het individuele lid. “Er bestaat geen absolute verplichting tot beëdiging binnen dertig dagen. Wel geldt een democratische plicht en een integriteitsnorm voor ieder gekozen lid om zich tijdig te laten beëdigen,” aldus Somohardjo.
De commissie adviseerde daarom beide heren toe te laten, maar tegelijkertijd ook de Grondwet te herzien om deze situatie in de toekomst expliciet te regelen en misverstanden te voorkomen.