Rekenkamer: Uitkering financiële bijstand Sozavo in 2023 was onrechtmatig

door

Door Ivan Cairo

PARAMARIBO – De uitkeringen van financiële bijstand aan mensen met een beperking en aan zogenoemde zwakke huishoudens zijn in 2023 onrechtmatig verstrekt. Dat concludeert de Rekenkamer na uitgebreid onderzoek naar de procedures bij het ministerie van Sociale Zaken en Volkshuisvesting (Sozavo). De controle richtte zich op 43 geselecteerde dossiers, maar in geen van deze gevallen bleken de documenten volledig of correct aangeleverd. Bovendien ontbreekt een wettelijke basis voor deze vorm van financiële ondersteuning, waardoor toetsing aan wet- en regelgeving onmogelijk was. In september bracht de Kamer ook een rapport uit waarin wordt geconcludeerd dat alle gronduifte van het ministerie van Grondbeleid en Bosbeheer in 2023 onrechtmatig heeft plaatsgevonden.Ontbrekende wettelijke grondslag zorgt voor problemenVolgens de Rekenkamer vormen de afwezigheid van wetgeving en de onvolledige dossiers een ernstige tekortkoming. Omdat er geen wettelijk vastgesteld kader bestaat voor de financiële bijstand, werd het ministerie gedwongen te werken met interne richtlijnen. De Rekenkamer besloot de dossiers alsnog langs deze richtlijnen te leggen, om zo tot een eindoordeel te kunnen komen. Dat oordeel is stevig: de uitkeringen zijn in 2023 onrechtmatig tot stand gekomen.Ernstige tekortkomingen in uitvoering en controlesHet rapport wijst verder op structurele fouten in de uitvoering. Richtlijnen worden regelmatig willekeurig toegepast, aanvragen en verlengingen verlopen niet volgens de vastgestelde procedures en in sommige gevallen worden documenten met verschillende woonadressen zonder nadere controle geaccepteerd. Hierdoor bestaat het risico dat meerdere personen binnen één huishouden ten onrechte financiële bijstand ontvangen.Ook bij aanvragen voor mensen met een beperking gaat het mis. Zo wordt de vereiste medische specialistische verklaring vaak vervangen door een algemene artsenverklaring, in strijd met de regels. Daarnaast ontbreekt bij verlengingen regelmatig de attestatie-de-vita, een document dat moet aantonen dat de uitkeringsgerechtigde nog in leven is. Dit vergroot de kans dat uitkeringen worden verstrekt voor personen die mogelijk zijn overleden.Rekenkamer doet stevige aanbevelingenDe Rekenkamer pleit voor onmiddellijke actie. Allereerst moet er een wettelijke grondslag voor de financiële bijstand worden opgesteld en vastgesteld, bij voorkeur met terugwerkende kracht. Daarnaast moet Sozavo de interne controle intensiveren, zodat aanvragen en verlengingen strikter volgens de regels worden afgehandeld. Ook moet het ministerie heldere criteria ontwikkelen voor het beoordelen van documenten met tegenstrijdige adresgegevens, en de verplichting van een attestatie-de-vita bij nieuwe aanvragen strikt handhaven.De Rekenkamer benadrukt dat districtshoofden en medewerkers de richtlijnen onverkort moeten naleven, met name wat betreft de medische vereisten voor bijstand aan mensen met een beperking. Verder zou de interne controleafdeling structureel moeten toezien op de rechtmatigheid, efficiëntie en effectiviteit van het hele proces, van aanvraag tot toewijzing.Geen reactie van het ministerieOpmerkelijk genoeg heeft het ministerie geen reactie gegeven op het conceptrapport dat op 29 september 2025 is verstuurd. Daardoor is onduidelijk of het ministerie de aanbevolen wettelijke aanpassingen en noodzakelijke verbetermaatregelen op korte termijn zal doorvoeren. De Rekenkamer spreekt de hoop uit dat de stilzwijgende houding van Sozavo kan worden opgevat als instemming met de bevindingen, en dat het ministerie snel werk zal maken van de geconstateerde tekortkomingen.