Ons wonderbaarlijk brein (2)

door Richenel Ellecom

PARAMARIBO — In deel 1 van de serie ‘Ons wonderbaarlijk brein’ is de prenatale ontwikkeling en een deel van de postnatale ontwikkeling besproken. De postnatale ontwikkeling van de hersenen wordt in dit deel verder beschreven.

De hersencellen groeperen zich in netwerken die allemaal een bepaalde functie hebben in de fysieke en cognitief-emotionele werking van het brein. Biochemische (scheikundige) processen maken dat de hersencellen met elkaar kunnen communiceren om zo verschillende taken te kunnen verrichten.

“Het menselijke brein, dat één tot anderhalf kilogram weegt, is complex”

Hersencellen communiceren op een andere manier met elkaar dan andere lichaamscellen. Ze raken elkaar niet aan, maar communiceren met elkaar door een kloof, de zogenaamde synaptische spleet (in het Engels: ‘synaptic cleft’).

Om deze kloof te overbruggen, gebruikt het zenuwstelsel stofjes die neurotransmitters worden genoemd. De meest populaire zijn dopamine en serotonine. Er zijn daarnaast andere neurotransmitters die minder bekend zijn, zoals acetylcholine, noradrenaline, adrenaline, Gama-aminoboterzuur, glutamine, endorfine en histamine.

In het bijgevoegd plaatje is te zien hoe twee neuronen via de spleet met elkaar communiceren. De pijltjes geven de richting van de elektrische impulsen aan. Deze elektrische impulsen zorgen ervoor dat de neurotransmitter, die in die bepaalde synaptische spleet werkt, wordt uitgestoten en de andere kant van de spleet wordt ontvangen door een receptor, die via een biochemisch proces ervoor zorgt dat de elektrische boodschap wordt doorgestuurd via die neuron naar de volgende synaptische spleet. Zo wordt de boodschap doorgestuurd totdat die op de plek arriveert waar een actie wordt uitgevoerd.

Alle boodschappen in de hersenen worden op deze manier via elektrische impulsen verzonden. De elektrische golven van de hersenen lopen in frequentie van 0-100 Hz. Tijdens slaap (delta 0.5-4 Hz), slaperigheid en lichte slaap (theta 4-8 Hz), wakker en ontspannen (alfa 9-12 Hz), actief denkwerk (beta13-30 Hz) en complexe mentale activiteiten (gamma 30-110Hz).

Bij een elektrisch onderzoek van het brein worden hersengolven gemeten met een elektro-encefalogram (EEG). Bij functioneel cognitief onderzoek wordt gebruikgemaakt van een Quantum EEG, dat de communicatie tussen netwerken in de cortex van de hersenen kan onderzoeken.

Er zijn andere onderzoeksmethoden die worden gebruikt om de anatomie van de hersenen te onderzoeken. Via de CT-scan (Computer Tomografie) worden schedelfracturen en bloedingen in de hersenen onderzocht. Een MRI (Magnetic Resonance Imaging) werkt met magnetische- en radiogolven om weefselonderzoek te doen, zoals onderzoek van bloedvaten, tumoren in de hersenen en tussenwervelschijven in de ruggengraat.

Bescherming en voeding van neuronen

De neuronen die in de verschillende netwerken zitten moeten worden gevoed en beschermd, zodat ze hun werk efficiënt kunnen doen. Deze functies worden vervuld door gliacellen. De drie belangrijke gliacellen zijn astrocyten, oligodentrocyten en microglia.

De astrocyten zorgen voor bescherming van de hersenen via de bloed/brein-barrière en helpen bij het voeden van de neuronen door voedingstoffen toe te laten uit het bloed naar de neuronen. De oligodentrocyten maken de myalineschede van de axonen van de neuronen.

De microglia functioneren als de arm van het immuunsysteem in de hersenen. Ze verwijderen afvalproducten van beschadigde cellen vanwege infectie. Ependymalecellen bekleden de holten en maken het hersenvocht aan dat in deze holten circuleert.

Het menselijke brein, dat één tot anderhalf kilogram weegt, is complex. Het is een systeem dat hele complexe taken uitvoert, zoals zien, horen, proeven, ruiken en verwerken van tactiele prikkels. Het brein is ook belast met het leren en het denken, het maken van kritische beslissingen en het monitoren van nagenoeg alle organen in het lichaam. Met andere woorden, het brein (de hersenen) is (zijn) de centrale computer in het lichaam die de werking van de andere organen in balans houdt via direct contact of via hormoonstoffen.

De werking van de hersenen kan vanwege externe factoren (conflictsituaties van persoonlijke aard of werkgerelateerd) of interne factoren – als gevolg van wat wij eten of drinken – worden verstoord. De symptomen die hieruit voortvloeien, worden in een ander deel besproken.

*Als u verdere vragen heeft, kunt u de schrijver contacten.

Richenel Ellecom (899-6441/ramdas1947@yahoo.com), Psy.D., Dr.P.H., HSPP, is preventieve geneeskundige- en medisch voedingskundige specialist, alsook klinisch en forensische neuropsycholoog.

...