Onafhankelijkheid en meertaligheid centraal op Caran-conferentie

door

Tekst Audry Wajwakana

PARAMARIBO — “We willen meer transparantie in de projecten die samen met Nederland of andere donorlanden worden uitgevoerd. Tegelijkertijd moeten wij ook onze eigen wensen en prioriteiten aan hen duidelijk maken. Het moet niet langer zo zijn dat ‘wie betaalt, die bepaalt’, zoals het lange tijd is geweest. We willen een nieuwe, gelijkwaardigere dynamiek creëren.” Met deze woorden vat neerlandicus Hilde Neus de kern samen van het thema ‘Onafhankelijke wetenschap: Nederlandse taal in contact’, dat dit jaar centraal gestaan heeft tijdens de Caribische Associatie voor Neerlandistiek (Caran)-conferentie, die van 11 tot en met 13 november in Instituut voor Maatschappijwetenschappelijk Onderzoek is gehouden.SamenwerkingHoewel de conferentie samenvalt rond de viering van vijftig jaar Surinaamse onafhankelijkheid, benadrukt Neus dat die verder reikte dan de historische mijlpalen. Onafhankelijkheid gaat voor haar niet alleen over het verleden, maar ook over de manier waarop het land, de academische gemeenschap en de samenleving vandaag functioneren. “Staatkundige onafhankelijkheid is belangrijk, maar ook financiële onafhankelijkheid verdient aandacht,” zegt ze in gesprek met de Ware Tijd.

‘Ik ben blij met deze conferentie. Het internet biedt veel informatie, maar niet altijd de juiste. Hier kun je mensen ontmoeten, ideeën uitwisselen en samen leren. Dat fysieke samenzijn is waardevol’. – Stefanie Parisius-Sewotaroeno

Caran werd in 2011 opgericht als samenwerkingsverband tussen de universiteiten van Aruba, Curaçao en Suriname, met als doel de samenwerking in onderwijs en onderzoek in de neerlandistiek in het Caribisch gebied te versterken. Sinds de oprichting zijn acht conferenties gehouden: drie op Aruba, twee op Curaçao en dit jaar voor de derde keer in Suriname. Met steun van de Nederlandse Taalunie kon de samenwerking verder worden ontwikkeld.

Belang

De conferentie begon dinsdag met een focus op talen en taalkunde, waarbij onder meer de positie van het Surinaams-Nederlands werd bestudeerd en de invloed van andere talen, zoals het Sranan en het Papiaments. Woensdagavond stond het literatuurprogramma in Tori Oso centraal, met een overzicht van de Surinaamse literatuurgeschiedenis. Van de koloniale schrijvers, die vanuit hun eigen perspectief over de inheemse bevolking schreven, tot de opkomende jonge auteurs van nu. Dit programma werd gecombineerd met diverse voordrachten, waardoor een beeld van taal en cultuur werd geschetst. Schrijfster en dichteres Stefanie Parisius-Sewotaroeno, deelnemer aan het programma, benadrukt het belang van zulke ontmoetingen. “Ik ben blij met deze conferentie. Het internet biedt veel informatie, maar niet altijd de juiste. Hier kun je mensen ontmoeten, ideeën uitwisselen en samen leren. Dat fysieke samenzijn is waardevol”, zegt ze.

Diversiteit

In de discussies over de positie van het Nederlands is onafhankelijkheid volgens Neus onlosmakelijk verbonden met de ontwikkeling van taal en onderwijs in de regio. “We willen nadenken over hoe wij onze meertaligheid kunnen omarmen als kracht, en niet als beperking. Dat is óók een vorm van onafhankelijkheid.” Hoewel het Nederlands de officiële taal van Suriname blijft, groeit de aandacht voor meertaligheid, een thema dat ook tijdens de conferentie breed is besproken. “Er is steeds meer vraag naar meertaligheid in het onderwijs. Het betekent dat we erkennen dat de werkelijkheid in Suriname niet eentalig is, maar juist buitengewoon divers”, zegt ze. Tegelijkertijd brengt deze ontwikkeling ook uitdagingen met zich mee. “De vrees bestaat wel dat het Nederlands op de achtergrond raakt. Op de eilanden winnen het Papiaments en Engels terrein.

‘We willen nadenken over hoe wij onze meertaligheid kunnen omarmen als kracht, en niet als beperking. Dat is óók een vorm van onafhankelijkheid.’- Hilde Neus

Op Curaçao is Papiaments bijvoorbeeld een officiële taal en de voertaal op veel scholen. In Suriname ligt dat anders. Hier worden drieëntwintig talen gesproken, wat de situatie complex maakt”, zegt Neus. Volgens haar is de toekomst van het Nederlands in Suriname afhankelijk van economische en maatschappelijke ontwikkelingen. “Tot nu toe hebben we eigenlijk geen middelen gehad om serieus iets aan taalverandering te doen. Ons onderwijssysteem, de methodes, de literatuur, alles is in het Nederlands. Maar als door de olie- en gassector bijvoorbeeld meer Engels gesproken gaat worden, dan kan dat de status van het Nederlands op termijn beïnvloeden.” Een overstap naar een andere onderwijstaal is voorlopig niet realistisch. “Zo’n omslag is enorm kostbaar”, legt Neus uit.

Erkenning

De conferentie kreeg ook officiële erkenning vanuit diplomatieke hoek. De Nederlandse ambassadeur ontving de deelnemers afgelopen dinsdagavond op zijn residentie en sprak over de waarde van meertaligheid als wezenlijk onderdeel van de Surinaamse identiteit. Hij benadrukte dat de rijke taalkundige diversiteit van het land – van Nederlands en Sranantongo tot Sarnami, Javaans, Chinees, inheemse en marrontalen – een bron van culturele kracht vormt en geen obstakel. Volgens de ambassadeur laat de Surinaamse ervaring zien dat het Nederlands niet enkel een Europese taal is, maar ook een wereldtaal die zich door contact met andere culturen blijft ontwikkelen. “Jongeren die hun meertaligheid omarmen, dragen bij aan het behoud van die taalkundige rijkdom en vergroten tegelijk hun gevoel van trots”, zei hij.