Olie slim gebruiken

door

SURINAME VIERT OVER enkele dagen vijftig jaar onafhankelijkheid, maar het land staat er vandaag financieel en institutioneel kwetsbaarder voor dan velen willen erkennen. Uit het jongste IMF-rapport klinkt een duidelijke waarschuwing: nu het olie-tijdperk nog moet beginnen, mag de overheid niet opnieuw vervallen in dezelfde fouten die eerdere welvaartsgolven hebben ondermijnd. De boodschap is pijnlijk eenvoudig: wie straks verstandig wil investeren, moet vandaag discipline tonen. En precies daar wringt het.

De verkiezingsjaren hebben geleid tot een forse verruiming van de uitgaven, een groei van betalingsachterstanden en een verzwakking van het begrotingssaldo. Extra liquiditeit heeft de inflatie opnieuw aangejaagd en druk gezet op de wisselkoers, terwijl de Centrale Bank van Suriname haar eigen doelstellingen niet consequent naleefde. Een land dat in 2030 een verdubbeling van het BBP mag verwachten, kan zich dergelijke kortzichtigheid niet veroorloven. De overheid moet nu onomwonden breken met deze reflex van pre-electorale verwennerij. Dat betekent: stoppen met verborgen schulden via leveranciers, stoppen met uitgaven zonder dekking en stoppen met wisselkoersinterventies die economische realiteit slechts tijdelijk maskeren.

Het IMF legt de vinger precies op de zere plek: begrotingsdiscipline is de eerste en belangrijkste voorwaarde om te voorkomen dat toekomstige olie-inkomsten simpelweg weglekken in inefficiënties, subsidies en corruptie. De regering moet dus in 2026 niet streven naar een ‘acceptabel’ evenwicht, maar naar een overtuigend overschot dat vertrouwen herstelt en de inflatie dempt. Dat vereist het strikt naleven van de nieuw ingevoerde fiscale kaders en het indienen van een vijfjarenplan met bindende uitgavenplafonds. De overheid moet eindelijk erkennen dat goede intenties niet volstaan: zonder professionele uitvoering, transparantie en controle verspillen we opnieuw kansen.

Het volledig afbouwen van elektriciteitssubsidies is daarbij onvermijdelijk. Jaar na jaar worden budgetten opgeslokt door kunstmatig lagere tarieven die vooral hogere inkomensgroepen bevoordelen. Dat geld hoort te gaan naar gerichte sociale ondersteuning en publieke investeringen die het land vooruithelpen. Maar zulke maatregelen zijn politiek kostbaar en daarom te vaak uitgesteld. Een verantwoordelijke regering stelt het algemeen belang boven electorale berekening.

Het allerbelangrijkste blijft evenwel governance. Met olie-inkomsten in het vooruitzicht moet de overheid onmiddellijk de nieuwe aanbestedingsweg in werking doen treden en het anticorruptiewetgevingspakket aanscherpen. Zonder volledige openbaarheid van contracten, eigendomsstructuren en belangenconflicten wordt het olie-tijdperk geen zegen maar een vloek. Ook staatsbedrijven moeten eindelijk aan harde normen van transparantie en prestatie worden onderworpen.

Suriname krijgt nu een tweede kans om eerdere fouten te vermijden. De regering moet daarom doen wat noodzakelijk is, niet wat comfortabel is. Wie nu discipline, eerlijk bestuur en institutionele versterking nalaat, verspilt niet alleen de olieopbrengsten van morgen, maar ook het vertrouwen van een volk dat de afgelopen 50 jaar te vaak teleurgesteld is.