Nobelprijs Scheikunde toegekend voor onderzoek naar ‘sponzen’ die PFAS uit water verwijderen

door

De Nobelprijs voor Scheikunde is dit jaar toegekend aan drie wetenschappers voor hun baanbrekende werk aan metaalorganische raamwerken (MOF’s). Deze structuren, ook wel ‘sponzen’ genoemd, kunnen onder meer fruit langzamer laten rijpen en schadelijke PFAS uit water filteren. Volgens het Nobelprijscomité zijn ze “uitzonderlijk nuttig”.
De prijs gaat naar de Japanner Susumu Kitagawa, de Brit Richard Robson en de Amerikaans-Jordaanse Omar Yaghi, die gezamenlijk aan de basis stonden van de ontwikkeling van de eerste metaalorganische raamwerken en hun potentieel wisten aan te tonen.
Een metal-organic framework is een poreuze structuur die in staat is om andere moleculen te absorberen. Dankzij deze eigenschap kunnen MOF’s water onttrekken aan woestijnlucht, verontreinigende stoffen uit water halen of koolstofdioxide afvangen. Daarnaast worden ze gebruikt om extreem giftige gassen te neutraliseren of om de rijping van fruit te vertragen door het ethyleengas op te vangen.
Robson, een pionier op dit gebied, is verbonden aan de Universiteit van Melbourne in Australië. Kitagawa werkt aan de Universiteit van Kyoto in Japan, terwijl Yaghi actief is aan de Universiteit van Californië in Berkeley.
Uitreiking op 10 december
Het Nobelprijscomité maakte de winnaars bekend in Stockholm. Eerder deze week ging de Nobelprijs voor Natuurkunde naar drie onderzoekers op het gebied van kwantummechanica. De prijs voor Geneeskunde werd maandag toegekend aan twee Amerikanen en een Japanner voor hun onderzoek naar het menselijk immuunsysteem.
Later deze week volgen nog de Nobelprijzen voor Literatuur en Vrede, en begin volgende week wordt de prijs voor Economie uitgereikt. Elke laureaat ontvangt 11 miljoen Zweedse kronen, omgerekend ongeveer één miljoen euro. Bij meerdere winnaars per categorie wordt het bedrag gedeeld. De prijzen worden op 10 december uitgereikt, de sterfdag van Alfred Nobel.