Nabestaanden bezorgd: Uitvaartondernemer Hennep (her)start grafruiming Rusthof

Het schurende geluid van delfschoppen die door een hoopje metselspecie snijden, doorbreken de stilte op begraafplaats Rusthof. Aan de linkerkant van het terrein zijn enkele arbeiders bezig met het bouwen van een muur met nissen – holtes, waarin urnen of kleine grafkisten kunnen worden geplaatst. Vanaf een afstand kijkt uitvaartondernemer Henry Hennep toe. De begraafplaats aan de Jagernath Lachmonstraat, bekend om het ‘Monument 7 juni 1989’ ter herinnering aan de vliegramp bij Zanderij, wordt flink onder handen genomen.

Tekst Audry Wajwakana

Beel Audry Wajwakana & privécollectie

Na bijna vijf jaar stagnatie in het ruimen van oude graven, krijgt Rusthof een complete make-over. “Slechts één graf, dat van rechter Albert Ramnewash, want dat is pas elf jaar oud en het monument blijven behouden”, zegt Hennep tegen de Ware Tijd, terwijl hij naar een glanzend gitzwart graf wijst nabij het looppad.

“Het feit dat de uitvaartondernemer eigenaar of beheerder is, geeft hem niet het recht te doen wat hij wil”Jurist Edward Redjopawiro

Met vaste tred loopt de begrafenisondernemer over het pad van de meer dan zestig jaar oude begraafplaats. Hij wijst naar een open vlakte waar de oude aula stond. “Hier komt de nieuwe moderne aula.”

Niet ver daarvandaan stopt hij abrupt bij een half opengebroken grafzerk, die eruitziet alsof de skeletbewaker uit de horror televisieserie ‘Tales from the Crypt’ eruit is gekropen. “Kijk hier, gewoon open, waar de kist en botresten nog in zitten”, zegt Hennep zonder enige spoor van huivering.

Hij wijst naar meer open en beschadigde graven. De begraafplaats oogt ongeordend, graven liggen kriskras door elkaar en er is nauwelijks tot geen loopruimte. “Als je verderop een graf wil bezoeken, moet je over andere graven lopen”, schetst hij de situatie. In een ander deel liggen graven onder hoog wied en is toegang vrijwel onmogelijk is.

Hennep kreeg in 2019 het beheer van de algemene begraafplaats Rusthof en begon in 2020 met het ruimen van oude graven, waarvan de wettelijke termijn van grafrust – twintig jaar – was verstreken. “Wat u nu hier ziet – kapotte en open graven – daar zijn we in 2020 driehonderd van tegengekomen. Die hebben we toen opgeruimd, maar Covid kon pori a heri sani, waardoor de natuur heeft overgenomen.”

Rechter

De ruiming wordt weer opgepakt en de begraafplaats ordelijk ingericht. Echter, de uitvoering wordt niet door alle nabestaanden met enthousiasme ontvangen. De familie Guman, die meer familieleden op Rusthof heeft liggen, maakt zich zorgen.

In 2021 betaalde ze voor verlenging en behoud van twee graven, waarvan de grafrust was verstreken. “Wij hebben voor grafrust, grafverlenging én grafbehoud betaald, maar hebben geen garantie dat de graven met rust worden gelaten. Ons was gezegd dat er niet aan ‘betaalde’ graven zou worden gekomen”, zegt Gieta Moetoer namens de familie, terwijl zij de kwitanties aan de krant toont.

Uit deze kwitanties blijkt dat de familie Guman heeft betaald voor grafverlenging en behoud van twee graven.

De familie, die moslim is, gelooft niet in grafruiming. Ze beschuldigt Hennep de begraafplaats bewust te hebben verwaarloosd. “Op een bepaald moment konden we niet meer bij de graven, omdat het toegangshek was gesloten. Er waren mensen die hun graven altijd netjes onderhielden en ineens mocht dat niet meer”, meent Moetoer.

Wanhopig over de grafruiming ging de familie naar het districtscommissariaat van Paramaribo. Hoewel Rusthof buiten het werkgebied valt van districtscommissaris Marlon Budike van Paramaribo-Noordoost, wil hij wel reageren. “Ik ken deze kwestie, ik heb de stukken gezien en mijn advies is dat zij naar de kantonrechter stappen en eisen dat de graven waarvoor is betaald voor grafrustverlenging niet worden geruimd”, zegt hij tegen de Ware Tijd.

Budike benadrukt dat hij niet kan optreden wanneer twee partijen een overeenkomst hebben gesloten. “Als het mijn resort was, zou ik een gesprek organiseren om beide partijen rond de tafel te brengen en tot een besluit te komen dat voor iedereen aanvaardbaar is.”

Werkwijze

Maar volgens jurist Edward Redjopawiro schuift de districtscommissaris de verantwoordelijkheid van zich af. “Alles wat te maken heeft met begraafplaatsen – de administratie, het beleid, hoe er wordt gegraven, hoe diep er moet worden gegraven – is geregeld in de Begrafeniswet. De districtscommissaris zou eigenlijk met de ondernemer moeten praten en niet naar de rechter verwijzen”, benadrukt Redjopawiro tegenover de Ware Tijd.

Hij wijst ook op andere rechten. “Het feit dat de uitvaartondernemer eigenaar of beheerder is, geeft hem niet het recht te doen wat hij wil. Hetzelfde geldt voor de Hinder- en Geluidsoverlastwet. Niet omdat je op je erf bent, mag je zomaar geluidsoverlast veroorzaken.”

“Wat u nu hier ziet – kapotte en open graven – daar zijn we in 2020 driehonderd van tegengekomen. Die hebben we toen opgeruimd, maar Covid kon pori a heri sani, waardoor de natuur heeft overgenomen”Uitvaartondernemer Henry Hennep

Hennep verzekert de Ware Tijd dat in gevallen waarbij voor grafrustverlenging is betaald de graven niet zullen worden geruimd. Wat wel op de begraafplaats wordt geruimd, gaat niet meer in een grote kist. De botresten gaan per persoon in een kleiner kistje. Alle kistjes zullen in nissen wordt geplaatst, die nu worden gebouwd. “De naamplaat komt erbij en alles gebeurt absoluut piëteitvol”, verzekert de begrafenisondernemer.

Intussen heeft Moetoer via de districtscommissaris de melding ontvangen dat nabestaanden die voor grafrust hebben betaald zich tussen 3 en 17 november tussen half negen en drie uur ’s middags bij Rusthof kunnen aanmelden. “Dat is een hele opluchting voor mijn man, die zijn ouders en een broer op de begraafplaats heeft”, zegt Moetoer.