Mensen met albinisme strijden voor zichtbaarheid in Afrika

door

Afrikaanse jongeren kwamen onlangs samen in Zimbabwe voor een bijzondere wedstrijd: de strijd om gekroond te worden tot Miss en Mrs Albinisme Afrika. Een avond waarbij het niet zozeer om schoonheid draaide, maar om acceptatie.
Het is druk in de kleedkamer van een hotel in de hoofdstad Harare. Haren worden gekamd, gezichten gepoederd en alle kleding wordt klaargelegd, inclusief een nepleeuwenhoofd dat dient als accessoire. De kandidaten uit onder meer Angola, Botswana, Nigeria, Kenia, Sierra Leone en gastland Zimbabwe zijn gespannen.
Het zijn jongeren van over het hele continent, die een ding gemeen hebben. Ze zijn allemaal geboren met albinisme, een erfelijke aandoening waarbij de aanmaak van het pigment melanine, dat kleur geeft aan huid, haar en ogen, verminderd aanwezig of zelfs afwezig is. En ze hebben daardoor allemaal te maken met uitsluiting en discriminatie.
De jongeren zijn samengebracht door de Zimbabwaanse organisatie Albinism Dare to Dream Initiative, geleid door Brenda Mudzimu die ook albinisme heeft. Al jarenlang worden er landelijk soortgelijke wedstrijden georganiseerd, maar zij besloot er een continentale competitie van te maken. Het is dus voor het eerst dat er een Miss en Mr Albinisme Afrika wordt gekozen.
Geweld en werkloosheid
Meer dan een schoonheidswedstrijd, is het een platform om gezien en gehoord te worden, vertelt zij. “De noodzaak tot meer bewustwording is nog steeds groot. Ondanks antidiscriminerende wetgeving hebben mensen met albinisme te maken met geweld en velen zijn werkloos omdat ze minder makkelijk een baan kunnen krijgen vanwege vooroordelen.”
De 21-jarige Daniella Garrick is helemaal uit Sierra Leone in West-Afrika gekomen om mee te doen. “We worden nog vaak gedemoniseerd,” zegt Garrick. “Zelfs als je succesvol of goed opgeleid bent, word je nog steeds beoordeeld op hoe je eruitziet. Daar worstel ik al mee sinds mijn geboorte. Het is tijd dat mensen met albinisme geaccepteerd worden.”
Ook kandidaat John Ngaita uit Kenia kent de pijn van uitsluiting. “We worden vaak uitgescholden. Kinderen rennen achter je aan, mensen lachen of staren. Je voelt je nooit op je gemak, vooral niet als je dan bijvoorbeeld met een vriendinnetje over straat loopt.”
Rituele moorden in onder meer Malawi en Tanzania waarbij mensen met albinisme werden vermoord omdat ze geloven dat hun ledematen magische krachten hebben, maakte ook hem bang. “Sommige mensen in Kenia op straat riepen dan: ‘We kunnen je verkopen, jij bent geld waard.’ Niemand verdient het om zo ontmenselijkt te worden.”
Toch blijft Ngaita hoopvol. “In Kenia hebben we nu een parlementslid en een regeringswoordvoerder met albinisme. Er is vooruitgang.” Maar vanavond denkt hij alleen maar aan de mogelijke kroon. “Dit podium is mijn droom het laat zien dat we er wél toe doen.”
Het is tijd om de catwalk op te gaan in verschillende rondes, met traditionele Afrikaanse kleding en een professionele ronde, waarbij de deelnemers werkkleding dragen zoals van een dokter en een stewardess. Het publiek juicht de kandidaten toe. De jury schrijft hun scores op. Ze kijken naar charisma, zelfvertrouwen, houding, intellect, maar ook hun loopjes.
“Mensen kijken op ons neer maar ik ben een verpleegster”, zegt organisator Mudzimu in de microfoon als ze zelf op de catwalk gaat staan. “En ik ben degene die voor jou zorgt op je sterfbed. Kijk dus niet op ons neer.”
Mudzimu hoopt dat deze wedstrijd deuren opent. “We willen ook actie zoals betere medische zorg, want we worstelen met ons zicht. En een oplossing voor andere hele praktische problemen, want we krijgen veel sneller huidkanker.”
Overwinning
Het is tijd voor de kroon. Garrick wint de titel bij de vrouwen. Ngaita krijgt niet de eerste prijs. Toch voelt het ook voor hem als een overwinning. “Door hier te zijn, heb ik geleerd dat we allemaal met dezelfde uitdagingen te maken hebben, overal in Afrika,” zegt Ngaita. “Ik weet dat ik er niet alleen voor sta.”
“Hier voelen we ons veilig,” zegt ook winnares Garrick, met de kroon stevig en nog wat onwennig op haar hoofd tussen haar lotgenoten. “We delen dezelfde strijd en begrijpen elkaar. Dat geeft kracht. En door hier te staan wil ik een voorbeeld zijn voor jonge meisjes met albinisme.”