Kinderen beelden ‘Ons erfgoed, onze toekomst’ uit in expo

door

Tekst en beeld Audry Wajwakana

PARAMARIBO — Het historische pand naast het kantoor van Stichting Gebouwd Erfgoed Suriname (SGES) in Fort Zeelandia bruist van levendigheid. Al bij binnenkomst trekken de kleurrijke maquettes van ministeden en hun inventieve details direct de aandacht. Een waslijn gespannen achter een houten huisje, een kerk met dure (sport)auto’s op de parkeerplaats, een geldtransportwagen, een schommel naast een geïmproviseerd zwembad en zelfs een kleine begraafplaats. De creaties zijn het resultaat van de landelijke knutselwedstrijd op basisscholen georganiseerd door SGES. Uit de 27 inzendingen zijn er voor de tentoonstelling ‘Ons erfgoed, onze toekomst’ tien geselecteerd. Vrijdag vond de officiële opening van de expo plaats als onderdeel van het erfgoededucatieproject van SGES.

Scholen in de districten die ver weg liggen, kregen bouwpakketten en lesbrieven opgestuurd. Leerkrachten kregen via Zoom uitleg en begeleiding en tussendoor hield SGES contact via telefoon en WhatsApp. “We wilden dat de kinderen hun eigen omgeving zouden onderzoeken en uitbeelden”, legt SGES-coördinator Rachel Deekman uit aan de Ware Tijd. “Zo brengen we erfgoed dichterbij. Niet iets abstracts of ouds, maar iets dat deel uitmaakt van hun dagelijkse leven.”

“Het gaat niet alleen om erfgoed als gebouwen of monumenten, maar kinderen leren ook nadenken over hun omgeving en hun rol daarin”Architect Mandela Jap-A-Joe

Bij de opening waren er acht van de tien geselecteerde creaties. De inzendingen van Nickerie en Brokopondo waren namelijk niet op tijd, maar worden zo gauw mogelijk toegevoegd. Elk werkstuk weerspiegelt de leefwereld van de jonge makers. Hun blik op erfgoed is verrassend concreet en persoonlijk. Het zijn herkenbare fragmenten van het alledaagse Suriname, maar door kinderogen opnieuw vormgegeven.

Rondleiding

In het nabijgelegen Surinaams Museum loopt, zichtbaar tevreden, Deekman mee met kinderen die eerst een rondleiding krijgen in het museum, voordat zij de tentoonstelling mogen bezichtigen. Ze vertelt aan de Ware Tijd dat het oude kookhuis, dat eerder werd gebruikt als vergadergebouw van de commissie Monumentenzorg een nieuwe bestemming krijgt: daar staan nu de creaties van de kinderen als expositie.

Voor de kinderen die bij de opening aanwezig waren, begon de dag met een rondleiding in het Surinaams Museum en het Numismatisch Museum. Pas daarna gingen ze naar de ruimte van de tentoonstelling waar hun eigen werkstukken stonden opgesteld.

Kunst- en cultuureducatie

Hoewel SGES vaker erfgoed exposities organiseert, is dit de eerste keer dat uitsluitend werken die door kinderen zijn gemaakt te zien zijn. Voor Deekman is dit project vooral een aanzet om jongeren bewust te maken van de waarde van erfgoed en om dit thema een plek te geven in onderwijs en beleving. “Kunst- en cultuureducatie komt wel voor in het curriculum, maar het moet nog meer gaan leven op school.”

Deekman merkt dat de afgelopen drie jaar de belangstelling groeit, onder meer voor speurtochten en educatieve programma’s. “Niet alleen restauratie en onderhoud zijn belangrijk, maar ook het leren waarderen en koesteren van wat er is.”

Bewust naar omgeving kijken

Een extra stimulans voor de scholen was dat met hun inzending een prijs kon worden gewonnen. De eerste prijs ging naar de ‘Udu oso animal stad’ van de Openbare School (OS) Kampong Baroe in Saramacca. OS Pontbuiten uit Paramaribo won de tweede prijs met ‘De groene stad’ en OS Lust en Rust uit Commewijne behaalde de derde plaats met ‘Nyun Cowna’.

De scholen moesten vooraf aangeven hoe ze hun prijzengeld zouden besteden, bijvoorbeeld verbeteringen voor de school, zoals een nieuwe boekenkast, toiletpotten of een bijdrage voor een klaslokaal. “Zo gaat de prijs ook terug naar de kinderen zelf”, aldus Deekman.

Architect Mandela Jap-A-Joe, die bij de opening aanwezig was, lette vooral op details. “Wat mij raakt, is dat kinderen met hun kleine huisjes en erfjes eigenlijk nadenken over de openbare ruimte”, zegt ze. “Door al die stukjes bij elkaar te plaatsen, creëren ze een hele buurt. Zo leren ze dat we samen verantwoordelijk zijn voor de plekken waar we wonen en elkaar ontmoeten.”

Ze wijst glimlachend naar een maquette waarin een begraafplaats is verwerkt. “Dat is ook funerair erfgoed, maar tegelijk heel betekenisvol. Het laat zien dat kinderen niet alleen vrolijke dingen terugbrengen, maar ook rituelen en herinnering.”

Jap-A-Joe merkt hierbij op dat kinderen laten zien bewust naar hun omgeving te kijken. “Dat maakt het zo levendig en echt.” Voor haar ligt de kracht van het project in de verbinding tussen spel en bewustwording. “Het gaat niet alleen om erfgoed als gebouwen of monumenten, maar kinderen leren ook nadenken over hun omgeving en hun rol daarin. Als je dat vanaf jongs af aan meekrijgt, kijk je later heel anders naar de stad en naar hoe je met de ruimte omgaat.”