Iran dreigt met reactie op nucleaire sancties, EU en VS pleiten voor diplomatie

door

Iran waarschuwt dat er een “stevig antwoord” zal komen, nu de Verenigde Naties sinds afgelopen nacht weer sancties tegen het land hebben ingesteld. Aanleiding daarvoor zijn de grote zorgen over het Iraanse atoomprogramma. Westerse landen benadrukken dat de weg naar diplomatie nog open ligt.
Om 02.01 uur gisteren verliep een deadline voor een akkoord tussen Iran en de onderhandelingspartners namens de VN: Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk. Die drie landen, de Europese 3 genoemd, stellen dat Iran het nucleaire akkoord uit 2015 heeft geschonden. In dat akkoord werd onder meer afgesproken dat Teheran niet verder zou gaan met het ontwikkelen van een kernbom.
EU-buitenlandchef Kallas zegt dat de nieuw ingestelde sancties “niet het einde mogen betekenen van de diplomatie met Iran over de nucleaire kwestie”. Ze zegt dat ze er bij Iran op zal blijven aandringen om de samenwerking met het Internationaal Atoomenergieagentschap (IAEA) te hervatten. In juli schortte Iran die op, na grootschalige militaire aanvallen van Israël en de Verenigde Staten op het Iraanse nucleaire programma.
Ook Duitsland, het VK en Frankrijk zeggen dat ze in gesprek willen blijven met Iran. “Onze landen zullen diplomatieke wegen en onderhandelingen blijven volgen. Het opnieuw instellen van de VN-sancties betekent niet het einde van diplomatie”, zeggen de ministers van Buitenlandse Zaken van de landen in een gezamenlijke verklaring.
Iran roept ambassadeurs op matje
Iran dreigt met een “stevig antwoord” te komen op de herinvoering van de sancties. De ambassadeurs van Frankrijk, Duitsland en het VK zijn door het land op het matje geroepen. Het Iraanse parlement komt vandaag achter gesloten deuren bijeen om zich te beraden op een reactie.
President Pezeshkian zei vrijdag dat Iran niet van plan is uit het non-proliferatieverdrag te stappen. Daarin staat dat slechts vijf landen ter wereld kernwapens mogen hebben: de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Rusland en China.
De Verenigde Staten stapten in 2018 al uit het atoomakkoord. President Trump vond de afspraken daarin te vrijblijvend voor Iran en stelde nieuwe sancties in. Sindsdien heeft Iran de productie van verrijkt uranium opgevoerd, de grondstof die nodig is voor een kernwapen.
Wereldwijd leiderschap
De Amerikaanse buitenlandminister Rubio noemt de herinvoering van de VN-sancties “een daad van beslissend wereldwijd leiderschap”. Ook hij zegt dat zijn hoop nog is gevestigd op diplomatie: “Maar voordat dat gebeurt, moet Iran eerst instemmen met directe gesprekken.”
In juni brak er een korte oorlog uit tussen Israël en Iran. Dat begon met een Israëlische aanval op het Iraanse atoomprogramma. Niet veel later kwam er een bestand tussen de landen, maar sindsdien heeft Iran zich verder teruggetrokken uit het atoomakkoord.
Zo krijgen IAEA-inspecteurs geen toegang meer tot nucleaire installaties en worden er geen rapportages meer gestuurd over de hoeveelheid verrijkt uranium in het land. Eerder deze maand ondertekenden het IAEA en Iran nog wel een overeenkomst om weer te gaan samenwerken. Het is onduidelijk of die samenwerking standhoudt, nu de VN weer sancties heeft opgelegd.
Israël tevreden, Rusland niet
Het Israëlische ministerie van Buitenlandse Zaken noemt de herinvoering van de sancties “een belangrijke ontwikkeling”. “Het doel is duidelijk: voorkomen dat Iran over kernwapens beschikt. De wereld moet alle middelen inzetten om dit te bereiken.”
Maar Rusland, een van de weinige bondgenoten van Iran, noemt de stap van de VN “onwettig”. Buitenlandminister Lavrov schreef gisteren al een brief aan VN-secretaris-generaal Guterres, waarin hij de sancties “een grote fout” noemt.
Voedselprijzen Iran omhoog
De heringevoerde strafmaatregelen omvatten onder meer een algemeen wapenembargo, een verbod op verdere uraniumverrijking en tal van sancties tegen personen en organisaties, waaronder het bevriezen van tegoeden.
De maatregelen die de VS al genomen hebben, hebben grote invloed op de Iraanse economie. Door de op handen zijnde VN-sancties daalde de Iraanse munt rial de laatste dagen al tot een dieptepunt. Volgens persbureau AP zijn de voedselprijzen daardoor hoger geworden.
De Iraanse buitenlandminister Araghchi zei in een toespraak dat de gevolgen van de nieuwe strafmaatregelen voor de bevolking zullen meevallen. “Het zal voor wat schade zorgen. Maar het wordt veel groter gepresenteerd dan het is. Ze proberen een monster te creëren om het Iraanse volk bang te maken.”