Hoe Suriname zijn politiek bewustzijn vond op weg naar 1975 en november 2025

De ontwikkeling van het Surinaamse politiek bewustzijn, begon niet in 1975, maar werd decennialang gevormd door conflicten, machtsverhoudingen en het zoeken naar zeggenschap over het eigen land. In een uitvoerige vertelling reconstrueert August Boldewijn, oud-militair en lid van verschillende Koninkrijks- en defensiecommissies uit de aanloopperiode naar de onafhankelijkheid, de complexe route die uiteindelijk leidde tot de soevereiniteit in november 1975. Zijn beschrijving maakt inzichtelijk, dat het proces minder rechtlijnig was dan vaak wordt gedacht. Boldewijn schetst hoe in de jaren veertig, slechts enkele honderden personen kiesrecht hadden, voornamelijk zij die voldoende belasting betaalden. De meer-derheid van de bevolking bestond uit onderdanen, zonder politieke stem. In die context ontstond een cruciaal moment waarop het politieke bewustzijn aanwakkerde: het conflict tussen gouverneur Kielstra en Statenlid Wim Bos Verschuur.
De laatste werd om een uitspraak uit het parlement verwijderd en ingesloten aan de Copieweg, waarna de overige leden uit protest hun zetels neerlegden. Hun collectieve optreden leidde ertoe, dat Bos Verschuur werd gerehabiliteerd en dat gouverneur Kielstra daarna naar Nederland werd teruggeroepen. Volgens Boldewijn was dit het eerste tastbare bewijs, dat Surinamers politieke invloed konden uitoefenen. Vanaf dat moment ontstonden in rap tempo organisaties die zich politiek begonnen te organiseren. Rond de periode van de Tweede Wereldoorlog en de aankondiging van de koninkrijk herziening (1942) verschenen partijen langs etnische en religieuze lijnen, zoals hindoe-organisaties, moslimverenigingen, Javaanse partijen, de PSV van pater Weidmann en de NPS. Zij bereidden zich voor op de Rondetafelconferentie met Nederland, waar werd gesproken over de toekomstige staatkundige inrichting. Die gesprekken verliepen traag, mede door de Indonesische onafhankelijkheidsstrijd, die Nederland intensief bezighield. Het laatste tripartiete overleg – tussen Suriname, Nederland en de Nederlandse Antillen – ging onder andere over economie, nationaliteit, grensafbakening en internationale bevoegdheden. In 1954 leidde dat tot de autonomie van Suriname binnen het Statuut. Buitenlandse betrekkingen bleven onder Nederlands gezag, maar Suriname kreeg de ruimte intern beleid te ontwikkelen en institutioneel te groeien. Toch bleef volledige zelfstandigheid om een hoger politiek bewustzijn vragen. In de aanloop naar 1975 werd opnieuw een Koninkrijkscommissie ingesteld om alle resterende knelpunten, te behandelen. Daarbij speelden ook grensgeschillen met Guyana een grote rol, naast vraagstukken rond defensie en staatsinrichting. Voor Suriname was de vorming van een eigen krijgsmacht essentieel. Boldewijn nam deel aan de defensiecommissie, die hierover in Nederland onderhandelde. Hij wijst erop dat de overdracht van militair materieel gevoelig lag; Nederland wilde aanzienlijke delen, niet overdragen. Zelfs het Militair Hospitaal was onderwerp van debat: oorspronkelijk bedoeld om over te gaan in het Academisch Ziekenhuis, maar uiteindelijk behouden als onderdeel van de nieuwe nationale verdediging. De onafhankelijkheidsregeling mondde uit in het grote ontwikkelingsverdrag waarmee Nederland 3,8 miljard gulden aan Suriname toezegde voor de eerste ontwikkelingsjaren. Daarmee werd de laatste fase van de staatkundige verzelfstandiging afgerond. Volgens Boldewijn was deze afronding het sluitstuk van drie decennia politiek bewustzijn, georganiseerde inspraak en moeizame onderhandelingen. Zijn vertelling toont dat de onafhankelijkheid niet uitsluitend een bestuurlijke handeling was, maar een langdurig proces waarin generaties Surinamers stap voor stap hun plaats in het bestuur opeisten. Het politieke, bestuurlijke en maatschappelijke fundament van 1975 was daarmee het resultaat van conflict, overtuiging, nationale aspiratie en het verlangen om zelf richting te geven aan de toekomst.
The post Hoe Suriname zijn politiek bewustzijn vond op weg naar 1975 en november 2025 ..

...