Het eeuwige Tigri-drama

door

DE SNIJD / Armand Snijders

Ik heb de collega’s van de krant waarschijnlijk tot wanhoop gedreven deze week en de deadline tot het uiterste getart. Op het laatste moment besloot ik toch over heel iets anders te gaan schrijven. Want opeens was de befaamde Tigri-driehoek weer in het nieuws. En van wie dit stukje ondoordringbare jungle in het zuidwesten nu eigenlijk is.

‘Van Suriname natuurlijk!’ zeggen de meeste Surinamers. ‘Het is van ons!’ roepen ze al eeuwen in buurland Guyana. En om hun woorden kracht bij te zetten, vielen ze in 1969 het gebied binnen en stationeerden daar een handjevol militairen. Ze maakten daarbij handig gebruik van een heersende politieke crisis in ons land, waardoor veiligheidstroepen vanuit Tigri naar Paramaribo werden teruggehaald. De toenmalige kolonisator Nederland vond het niet de moeite waard om in te grijpen.

“Albert is met Xaviera vooral druk om hun zegeningen te tellen. Geloof mij: een paar vierkante kilometers grondgebied van Suriname meer of minder interesseert hem echt geen zier”

Sindsdien bestempelen de buren bezet gebied als zijnde ‘betwist’. In het gunstigste geval wordt dat ook op in de wereld gebruikte kaarten zo aangemerkt, maar op de meeste is de New River Triangle, zoals de Guyanezen het noemen, een onderdeel van hen. Zelfs op de kaarten die de Verenigde Naties gebruikt, is dat zo.

Surinamers – alle politici voorop – roepen al decennia in koor dat Tigri ons toebehoort, maar alle pogingen om het rechtmatig te claimen en terug te krijgen, zijn tot op heden jammerlijk gestrand. Ik zal mij niet op  glad ijs begeven door te zeggen wie in dit eeuwige drama gelijk heeft, maar Suriname moet zo langzamerhand wel eens ophouden om iedere keer zo’n stampij te maken als er weer een ‘verkeerde’ kaart ergens in verschijnt.

De mislukte ex-koning Albert van Bibisland (2020-2025) had er bijvoorbeeld een handje van op de barricaden te klimmen en moord en brand te gillen als er zo’n ‘verkeerde’ kaart van Suriname werd gepubliceerd. Dat leidde tenminste even de aandacht af van zaken die er echt toe deden maar die hij liet liggen. Zoals de kwestie van de vermoedelijke standrechtelijke executie van twee inheemse demonstranten door veiligheidstroepen bij Pikin Saron in mei 2023, waarover hij destijds glashard loog. Hij kwam daar wonderwel mee weg.

Het vreemde is bovendien dat Albert er nooit wakker van heeft gelegen dat ook de Organisatie van Amerikaanse Staten al jaren gebruik maakt van een kaart waarop Suriname zonder Tigri staat afgebeeld. Niet toen hij van 2005 tot 2015 assistent-secretaris-generaal was en ook nu hij secretaris-generaal is, heeft hij er nog geen woord aan vuil gemaakt. Albert is met Xaviera vooral druk om hun zegeningen te tellen. Geloof mij: een paar vierkante kilometers grondgebied van Suriname meer of minder interesseert hem echt geen zier.

Dus terwijl Tigri voor politici van ondergeschikt belang is, grijpen critici – ook uit de diaspora – iedere gelegenheid aan om de wereld te wijzen op het grote onrecht dat Suriname volgens hen wordt aangedaan. Afgelopen week ontstond opeens ophef over het boek ‘Onder de paramariboom’ van schrijver (met Surinaamse roots) Johan Fretz, dat in het kader van ‘Heel Nederland Leest 2025’ opnieuw is verschenen met een nieuwe omslag, ontworpen door Brian Elstak. Over deze omslag is veel ophef ontstaan doordat de illustrator de ‘verkeerde’ kaart gebruikte. Sommige mensen gingen zelfs zo ver dat ze het als ‘een politieke blunder’ bestempelen. Dat is wel heel erg overdreven.

Het boek gaat over Johannes, die pas voor het eerst het herkomstland van zijn moeder bezoekt en daar dingen vindt waarvan hij niet wist dat hij ze zocht: warmte, een ander leef-ritme, heel veel lachen, lekker eten, mededogen en liefde voor zijn moeder. Het boek reflecteert niet alleen op die Surinaamse wortels, het is ook een coming of age na een moeilijke jeugd. Een echte moeder-zoonroman dus, volgens de uitgever.

“Je kan niet van mensen verwachten dat ze bij het zien van een kaart gaan uitzoeken of dat wel de juiste is. Tigri hoort op de meeste kaarten nu eenmaal niet bij Suriname. Klaar uit!”

Maar deze column gaat niet over de inhoud van het boek. Terwijl dat eigenlijk iets zou moeten zijn waardoor elke Surinamer zich een beetje trots door zou kunnen voelen. Het zet immers het land weer even in heel Nederland op de wereldkaart, iets dat men hier altijd zo graag wil. De aandacht is nu echter helemaal verlegd naar de kaart die is gebruikt om het pakkende verhaal te illustreren. Een ‘verkeerde’ kaart dus. En alle kritiek bezorgt Brian nu nachtmerries.

Het leek de illustrator volgens eigen zeggen tof om op de voorkant van het boek een portaal af te beelden waar de kleine Johan en zijn moeder samen doorheen stappen. In plaats van een simpele cirkel, zou het portaal de contouren van Suriname hebben. Tijdens zijn online-speurtocht ontdekte hij tot zijn verbazing “dat verreweg de meeste kaarten van Suriname anders zijn afgebeeld dan ik me herinnerde. Blijkbaar had ik iets gemist! Actuele kaarten, waaronder die van de Verenigde Naties, gaven een landsgrens aan zonder de betwiste gebieden in het zuiden.”

Hij besloot die kaart te volgen. Bij wijze van middenweg, tekende hij daarom een portaal dat nog niet volledig open is. “Juist om niemand tegen het zere been te schoppen. Het is tenslotte een portaal. Dat bleek een grote fout”, zo reageert hij. De illustrator en Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek in Nederland die het boek opnieuw heeft uitgegeven, trekken – vooral voor de lieve vrede- dus het boetekleed aan. Maar valt hen eigenlijk iets te verwijten als bijna de hele wereld – al dan niet terecht – denkt/vindt dat Tigri bij Guyana hoort?

Critici zeggen dat Nederlandse instituten ruim 350 jaar de tijd hebben gehad om Suriname en zijn geografie te leren kennen. De Tigri-kwestie zou hen dus bekend mogen zijn. En online zijn – volgens hen talloze correcte – kaarten te vinden. Maar er zijn veel meer kaarten online waar Tigri als New River Triangle bij Guyana behoort of als ‘betwist gebied’ is aangemerkt. Je kan niet van mensen verwachten dat ze bij het zien van een kaart gaan uitzoeken of dat wel de juiste is. Tigri hoort op de meeste kaarten nu eenmaal niet bij Suriname. Klaar uit!

Mensen mogen daarover klagen bij hun eigen politici, die de afgelopen decennia gemakzuchtig achterover hebben geleund en niets, maar dan ook helemaal niets hebben gedaan om de mening van de wereld te veranderen. Het is eigenlijk een grote blunder dat we deze politici hebben gekozen. Maar om nu de gevolgen van deze blunder in de schoenen van een onwetende illustrator te schuiven die gewoon iets leuks wilde maken, is volstrekt misplaatst.