Goud, de zinkende kurk

door

“GOUD IS DE KURK waar de Surinaamse economie op drijft.” Deze veelgehoorde uitspraak klinkt vandaag eerder als een waarschuwing dan als een geruststelling. Want die kurk blijkt steeds meer poreus te worden door massale smokkel. De cijfers liegen er niet om: een daling van 75 procent in legale export in juni 2025 ten opzichte van een jaar eerder, terwijl de productie op peil blijft. Er wordt dus niet minder goud gewonnen, maar het wordt steeds vaker buiten de officiële kanalen afgevoerd. Het gevolg? De Surinaamse staat loopt honderden miljoenen mis en de formele economie verliest zuurstof.

President Jenny Simons heeft aangekondigd de royalty’s en exportbijdragen te verlagen om legale export weer aantrekkelijk te maken. Dat kan op korte termijn inderdaad verlichting brengen. Maar wie denkt dat enkel lagere tarieven de smokkel zullen terugdringen, vergist zich. Zodra de goudprijs stijgt – en die staat momenteel al rond de 111.000 dollar per kilo – neemt de prikkel tot ontwijking vanzelf weer toe. Verlaging van lasten zonder structurele hervorming is niets meer dan een pleister op een gapende wond.

De echte uitdaging ligt in harde handhaving en institutionele hervorming. Het is veelzeggend dat exporteurs zelf erkennen dat de grensposten zwak bewaakt zijn en smokkel relatief goedkoop en eenvoudig is. Zolang de pakkans laag blijft, weegt geen enkel tariefvoordeel op tegen de winst die smokkelaars elders kunnen opstrijken. Dit vraagt om drastische maatregelen: modernisering van de Douane, inzet van digitale tracering van goudstromen, en intensieve samenwerking met internationale partners om illegale exportkanalen te sluiten. Ook de Belastingdienst moet hervormd worden, zodat ontwijking en fraude structureel worden aangepakt in plaats van incidenteel bestreden.

Daarnaast is het onvermijdelijk dat de overheid niet alleen naar royalty’s kijkt, maar ook naar een bredere fiscale hervorming. De huidige winstbelasting van zesendertig procent is extreem hoog en werkt smokkel en belastingontwijking in de hand. Lagere, beter handhaafbare tarieven, gecombineerd met een eerlijke verdeling van inkomsten naar districten, kunnen een cultuurverandering op gang brengen waarbij lokale gemeenschappen belang hebben bij legale export.

Suriname kan het zich simpelweg niet permitteren dat de kurk waarop de economie drijft, lek raakt door smokkel en nalatige handhaving. Alleen door een combinatie van slimme prikkels én harde maatregelen kan de goudsector weer de stabiele motor van de economie worden. Als de regering deze uitdaging niet met volle kracht aangaat, dreigt goud een vloek te verworden voor het land, als het dat al niet is.