Genegeerd, maar niet vergeten

DE SNIJD / Armand Snijders

Toen ik in de nacht van 7 op 8 mei 1993 met mijn gezin in Suriname aankwam, had ik mij voorgenomen de eerste weken de tijd te nemen om ons goed te settelen. Kinderen inschrijven op school, wennen aan het klimaat en contacten leggen en zo. Er waren nog geen mobiele telefoons en internet, dus Paramaribo en alles wat daar buiten lag, waren eigenlijk één grote blinde vlek met spaarzame kennis gebaseerd op wat in Nederland in de weinige boekjes stond en de vele gesprekken met Surinaamse-Nederlanders in Nederland.

Vanuit ons huis aan de Verlengde Franchepanestraat moesten we dus Suriname zien te ontdekken. Onwennig begaven we ons in de onbekende straten van Paramaribo. Te voet omdat we geen ander vervoermiddel hadden, maar ook omdat je op die manier een buurt of stad het beste leert kennen. Zelfs naar de stad banjerde ik na een week of wat vanuit Uitvlugt onverdroten!

“Hij is, zoals ik het zie, door de directie keihard genegeerd en vreselijk geschoffeerd”

Maar van rustig settelen kwam weinig terecht. Want na een paar dagen was Suriname behoorlijk in rep en roer. In de naweeën van de militaire periode had president Ronald Venetiaaan besloten de legerleiding te vervangen. Dat viel bij bepaalde individuen slecht, waarop in de nacht van 10 op 11 mei 1993 een aanslag werd gepleegd bij de STVS-studio’s, dat de debatten in het nationale praathuis over deze gewaagde stap had uitgezonden. Een handjevol gemaskerde en bewapende mannen drong de studio binnen en het personeel werd mishandeld en met diesel overgoten. Het televisiestation werd in brand gestoken en ging nagenoeg geheel in vlammen op.

Ik werd de elfde mei uit bed gebeld door de redactie van een Nederlands persbureau, die ik weken daarvoor had gemeld dat ik mij in Suriname ging vestigen. De redactie was zelfs eerder dan ik op de hoogte van het incident, dat breeduit in de media aldaar werd uitgemeten. Immers, het was nog in de tijd dat Desi Bouterse en alles wat daarmee te maken had, als een rode lap op de ogen van Hollandse politici én journalisten werkte.

Of ik een ‘verhaal met de couleur locale’ wilde schrijven, wat een veelgebruikte term in de mediawereld is en niets anders betekent dan dat het stuk doordrenkt moet zijn met lokale meningen en de lezers de plaatselijke sfeer bij wijze van spreken kunnen opsnuiven. Natuurlijk stemde ik in. Immers, de schoorsteen moest ook in Suriname gaan roken. Maar tegelijkertijd besefte ik dondersgoed dat ik van de hele couleur locale zelf nog niets had opgesnoven.

Ik had in die eerste drie dagen alleen kennis gemaakt met de omu van de buurtwinkel, wiens zaak bij wijze alleen de keuze had van één potje pindakaas en één potje kersenjam en een zak oude rijst. Immers, toen was er nog sprake van een echte crisis: het Structureel Aanpassingsprogramma (SAP) werd uitgevoerd en er was nauwelijks iets te krijgen (lezers die het aan den lijve hebben meegemaakt, weten waarover ik praat). Dat was wat anders dan de ellende die we de afgelopen jaren – en ook nu nog deels – moe(s)ten doorstaan, waarbij alles volop te krijgen, maar voor veel mensen bijna onbetaalbaar is. Maar dat weer terzijde.

Ik trok enkele uren later de stoute schoenen aan en liet mij door de eerste taxi in het land die ik nam naar de STVS in de Cultuurtuin rijden. Daar aangekomen maakte ik al snel kennis met directeur Frits, die – nog met de schrik in de benen door het gebeurde – alle tijd nam om tekst en uitleg te geven en mij de meeste ingrediënten aanleverde voor mijn couleur locale-verhaal.

Hij besefte dat niet, maar hij heeft toen deze onzekere journalist in een totaal vreemd land echt op weg geholpen om zijn eerste wankele stappen te zetten en zijn weg te vinden. Ook in de eerste jaren daarna hadden we nog regelmatig contact, al kan ik mij herinneren dat dit niet altijd van een leien dakje verliep. Uiteindelijk is het verwaterd. Later kreeg ik door puur toeval contact met zijn vrouw Cobi, maar Frits verloor ik compleet uit het oog.

Echter, de herinneringen over het hele prille begin kwamen weer naar boven tijdens de recente viering van het zestigjarige bestaan van de STVS, waar de directie, het personeel én de regering bij stil stonden. Frits – inmiddels 94 maar nog relatief gezond – was daarbij niet aanwezig. Niet omdat hij niet wilde, maar omdat hij niet was uitgenodigd.

Toen zijn zoon Julian daarover een boze brief op Starnieuws plaatste en terecht opmerkte dat zijn vader daarbij had moeten zijn omdat hij in 1965 mede aan de wieg had gestaan van het eerste televisiestation van Suriname, reageerden de STVS en huidig directeur Raoul nogal vreemd.

Op sociale media werd gemeld dat ‘op een eerder moment’ de voormalige directeuren (dus ook Frits) ‘in de bloemetjes waren gezet’ door de huidige directie. Je zou denken dat dit dus recent was gebeurd, maar het ging over het 55-jarig bestaan van de zender in 2020. Dat roept bij mij de vraag op in hoeverre onze staatszender betrouwbaar is en nog moet worden geloofd. Want als ze zelfs liegt over haar eigen handelen…

Tot overmaat van ramp reageerde Raoul later nog eens uiterst gepikeerd op de brief om tekst en uitleg te geven: de STVS had er volgens hem ‘gezien de huidige uitdagingen’ bewust voor gekozen om géén feestelijke viering te organiseren. Waarom dan op de dag zelf een ‘feestvergadering’ – compleet met taart en champagne – werd gehouden, in het bijzijn van onder meer tante Jenny, reservekeeper Gregory en minister Marinus van Biza, is mij niet helemaal duidelijk.

En helemaal niet waarom de man met wie het zestig jaar geleden allemaal begon daar geen getuige van mocht zijn. Dat het contact met Frits de afgelopen maanden op initiatief van Raoul is stilgevallen, zal daar vast mee te maken hebben. Maar het roept alleen maar meer vragen op. Wat is er voorgevallen dat mister STVS, een stonfutu in hart en nieren, nu zo ongenadig is afgedankt? Hij is, zoals ik het zie, door de directie keihard genegeerd en vreselijk geschoffeerd.

Laat het een troost voor hem zijn dat ik hem nooit zal vergeten en veel aan hem te danken heb. En met mij zullen heel veel Surinamers ook warme gevoelens hebben bij het horen van zijn naam. Daar kan onbeduidende Raoul alleen maar van dromen.

armand.snijders@gmail.com

...