De koning komt, leve de president

door

Een kritische reflectie op ons postkoloniaal zelfbeeld en de selectieve moraliteit van Nederland

INGEZONDEN

De aankondiging in dWT van 27 sepember dat koning Willem-Alexander in december Suriname zal bezoeken, wordt door velen verwelkomd als een teken van goede bilaterale betrekkingen. Toch roept dit bezoek, zoals zoveel vorige hoog bezoeken uit het voormalige moederland, een ongemakkelijk gevoel op. Een gevoel dat te maken heeft met de bijna reflexmatige onderdanigheid die een deel van ons volk en onze leiders tentoonspreidt. Maar dit keer is er een extra, wrang element: de opvallende selectiviteit in het Nederlandse koninklijke bezoekbeleid.

Waar een bezoek onder de vorige regering-Santokhi jaren onmogelijk werd gemaakt vanwege de aanwezigheid van Desi Bouterse, schudt dezelfde koning moeiteloos handen met despoten in Afrika en het Midden-Oosten. Deze tegenstrijdigheid maakt de onderdanige houding van Surinamers alleen maar pijnlijker en roept de vraag op: waarom heffen wij ons eigen buitenlandbeleid zo makkelijk op voor een voormalige kolonisator die zelf geen consistent moreel kompas lijkt te hanteren?Het grootste probleem? Het gros van de Surinamers ontkent volmondig dat zij nog enige vorm van onderdanigheid koesteren, of erger nog, dat hun denken niet volledig gedekoloniseerd is. Maar in hun gedrag lezen wij een ander, veelzeggend verhaal.

“Onze overcompensatie verraadt een onzekerheid, een behoefte aan goedkeuring die inherent is aan een ongelijke machtsverhouding”

De beelden van het bezoek van toenmalig premier Mark Rutte in 2023 staan velen nog op het netvlies gebrand. Mensen werden opgesteld langs de rijroute van Zanderij naar Paramaribo, voorzien van vlaggetjes – niet alleen de Surinaamse, maar ook de Nederlandse driekleur. Alsof de Gouverneur-generaal uit het verleden even was teruggekeerd. Het toen vertoonde politiegeweld tegen enkele inheemse broeders en zusters ,die aandacht vroegen voor het onrecht hun aangedaan door opeenvolgende Surinaamse regeringen, werd nooit opgepakt door de veroorzaker(Nederland).

Het koloniaal grondenrechten beleid is nog steeds een product van Nederland en wordt decennialang voortgezet door  Surinaamse politici die zichzelf als ‘nationalist’ zien. Van de NPS-PNR regeringen, VHP-regeringen en ook de NDP-regeringen toen. Wanneer je hier kritische vragen over stelt, is de reactie vaak defensief: “Het is toch normaal hospitality?” of “We zijn toch beleefd?” Dit zijn de rationele verklaringen die de ongemakkelijke waarheid maskeren: een diepgewortelde psychologische reflex.

Het Bouterse-excuus

Jarenlang werd een bezoek van het Nederlandse staatshoofd aan Suriname in de ijskast gezet. De officiële reden was de aanwezigheid van de toenmalige president Desi Bouterse en de weigering van Nederland om met hem om tafel te zitten vanwege zijn juridische verleden. Deze principiële houding werd naar buiten toe uitgedragen als een kwestie van onschendbare rechtsstatelijke waarden.Maar een eerlijke blik op het Nederlandse buitenlandbeleid vertelt een ander verhaal. Koning Willem-Alexander en andere hoogwaardigheidsbekleders bezoeken met enige regelmaat landen met regimes die wat betreft mensenrechtenschendingen en democratisch gehalte Bouterse naar de kroon steken. Denk aan handelsmissies naar ondemocratische landen als Saudi-Arabië, Indonesië door de toenmalige koningin Beatrix onder president Suharto  (die 800 duizend doden op zijn naam kon bijschrijven) of bezoeken aan autocraat geregeerde staten in Afrika (Kenia onder president Ruto) en de Golfregio.

Bij deze bezoeken prevaleert steevast het Nederlandse economisch belang boven enig moreel principe. De boodschap die dit aan Suriname afgeeft, is er een van diep respectloze hypocrisie: “Jullie, onze voormalige kolonie, houden wij aan een andere, strengere maatstaf. Onze principes zijn flexibel wanneer er geld te verdienen valt”.Deze selectiviteit is een vorm van neokoloniaal machtsvertoon. Het zegt: “wij bepalen wanneer en onder welke voorwaarden er contact is.” Het reduceert de complexe Surinaamse politieke werkelijkheid tot een eendimensionaal moreel fabeltje waar Nederland de rol van rechter op zich neemt. Het is een houding die getuigt van een onvermogen om Suriname te behandelen als een volwassen, soevereine natie die haar eigen politieke processen kent en waar een veelheid aan perspectieven en actoren bestaat.

Spiegel van werkelijkheid

Laten we de spiegel voorhouden. Wanneer een Surinaamse president naar Nederland afreist, zien wij dan uitgebreide ontvangstcomités op Schiphol? Worden er langs de snelwegen A-4 en A-9 mensen opgesteld met  Surinaamse vlaggen? Natuurlijk niet. De Nederlanders ontvangen hun gasten met collegialiteit, maar binnen de kaders van een gelijkwaardig partnerschap. Zij voelen geen behoefte om zich via uiterlijk vertoon te legitimeren tegenover ons. Dit verschil in gedrag is veelzeggend.

Onze overcompensatie verraadt een onzekerheid, een behoefte aan goedkeuring die inherent is aan een ongelijke machtsverhouding. Deze dynamiek is extra pijnlijk tegen de achtergrond van de huidige realiteit.

Suriname staat voor immense uitdagingen, zoals het aannemen van ruim twintig wetten om te voldoen aan internationale anti-witwasnormen. Tegelijkertijd bereiden we ons voor op de komst van olie-inkomsten vanaf 2028, een kans die vraagt om wijs en onafhankelijk bestuur. In deze cruciale fase moeten we zelfbewuste keuzes maken, niet smekend om erkenning aan de zijlijn staan.

Nuchtere en gelijkwaardige relatie

Dit betoog is geen oproep tot onbeleefdheid of een breuk met Nederland. Het is een pleidooi voor een nuchtere, volwassen relatie. Waarom rollen we niet de rode loper uit voor onszelf? Waarom vieren we niet onze eigen verworvenheden met evenveel vuur? Waarom ontvangen we onze eigen president niet met hetzelfde ceremonieel en respect wanneer zij terugkeert van een belangrijke missie?Laat het komende bezoek van de koning een aanleiding zijn voor een koerswijziging. Laten we hem ontvangen met de waardigheid die past bij een gast in een soevereine natie. Beleefd, ja. Onderdanig, nee. Laten we het gesprek aangaan over gedeelde geschiedenis, economische samenwerking, herstelbetalingen voor vierhonderd jaar roofzucht en moord en – zoals de betrokkenheid van Nederlandse bedrijven bij de olie-industrie – toekomstige partnerschappen, maar dan op basis van gelijkwaardigheid.De ware uitdaging ligt niet in het wel of niet ontvangen van de koning. De uitdaging ligt in het doorbreken van de mentale ketenen die ons doen geloven dat onze waarde afhangt van de goedkeuring van een voormalige kolonisator. De hypocrisie van het Nederlandse beleid onderstreept alleen maar de urgentie om onze eigen onafhankelijkheid, zowel politiek als mentaal, te voltooien.Laat de komst van de koning daarom een herinnering zijn aan hoe ver we zijn gekomen, en een aansporing om de laatste restanten van een koloniaal mindset definitief af te schudden. De ware onafhankelijkheid begint wanneer we onszelf niet langer definiëren in relatie tot ons verleden, maar in kracht van ons eigen zelfbewustzijn in het heden. Leve de Republiek Suriname, en leve het zelfbewustzijn dat nodig is om haar werkelijk vrij te maken.

Colvin Overdiep (Autonoom denker)

De redactie van de Ware Tijd stelt lezers in de gelegenheid stukken in te zenden ter publicatie. In principe worden alle ingezonden artikelen opgenomen, tenzij de inhoud schadelijk, kwetsend of beledigend is voor derden. Stukken die worden geplaatst komen niet noodzakelijkerwijs overeen met de mening van de Ware Tijd. De redactie behoudt zich het recht voor om stukken niet te plaatsen, of in te korten of te redigeren zonder dat die uit hun context worden gehaald.