Controle staatsbedrijven

door

HET IS WERKELIJK om stil van te worden. Meer dan vierduizend zakken melkpoeder zijn verdwenen bij de Melkcentrale Paramaribo. Ettelijke miljoenen Surinaamse dollars zijn daarmee ook verdampt. Een diefstal die al sinds 2018, nu dus zeven jaar terug, begon. De politie heeft al negen mensen opgepakt die waren betrokken bij deze zaak, onder wie de onderdirecteur. Acht van hen zijn in verzekering gesteld.

Iedereen schrikt hier natuurlijk van. De staatsbedrijven zijn door één van de talrijke commissies van de vorige regering geanalyseerd. Daarbij werd bepaald dat de Melkcentrale op termijn moet worden geprivatiseerd. Toen kwam de huidige regering en die stopte het privatiseren van staatsbedrijven in de figuurlijke ijskast. Helemaal onduidelijk is op basis waarvan de Melkcentrale toen is beoordeeld en wat de criteria zijn om nu te kiezen voor een halt. Het is in ieder geval niet gebeurd op basis van recente jaarverslagen. Het laatste dat openbaar is gemaakt is van 2019.

Mensen voelen zich vrij om grof te stelen en wanen zich untouchable

Volgens de website van de Melkcentrale vertegenwoordigt Investment and Development Corporation Suriname – het huidige Suriname Investment and Trade Agency – de staat als aandeelhouder. De organisatie moest kapitaal aantrekken om in parastatalen te investeren. Maar hoe deed ze dat zonder de actuele situatie van het bedrijf via een jaarrekening te kunnen volgen om te kunnen presenteren aan eventuele geïnteresseerden?

Het is duidelijk dat toezicht van de overheid op parastatalen niet bestaat. Er zijn bedrijven, waaronder het Staatsziekenfonds, die haast een decennium geen jaarrekening hebben gepubliceerd. In datzelfde rijtje zitten Grassalco en de SLM. Apart is dat die bedrijven, gezien de wet op de Jaarrekeningen, daar wel verplicht toe moeten zijn.

Een andere reden waarom jaarverslagen verplicht moeten zijn, is om bedrijfsleningen aan te kunnen gaan of werkelijk bonafide investeerders aan te kunnen trekken. Elke investeerder dan wel kredietverstrekker zal vragen stellen over de financiële staat van bedrijven waarin ze eventueel willen investeren. Sterker nog, ze zullen dat willen lezen in een door een accountant opgemaakt verslag.

Wat met de Melkcentrale is gebeurd, is precies wat er gebeurd wanneer er geen toezicht is. Mensen voelen zich vrij om grof te stelen en wanen zich untouchable. Het is dus schrikken van de Melkcentrale, maar zal de aandeelhouder – of haar vertegenwoordiger – dit sein serieus nemen en bij meerdere staatsbedrijven jaarrekeningen gaan opeisen. Doet de overheid dat niet dan is het duidelijk dat ze niet leert uit haar fouten. De samenleving kan zich in dat geval dan alvast schrap zetten voor wat zal volgen bij het volgende staatsbedrijf dat door de mand valt.