BESCHOUWING — Privatisering staatsbedrijven in de ijskast

door

De regering van president Jennifer Geerlings-Simons heeft behalve de privatisering van de noodlijdende Surinaamse Luchtvaartmaatschappij (SLM) ook die van alle andere staatsbedrijven die zouden worden afgestoten, in de ijskast gezet. En daarmee ook het opschonen van het enorme bestand van slechtlopende en veel geld kostende ondernemingen die onder de lekke overheidsparaplu opereren en die als bron voor corruptie en ongewenste politieke bemoeienis fungeren.

Tekst Armand Snijders

Beeld Kabinet van de president & LVV

Formeel heet het dat de regering heeft besloten geen strategisch gelegen staatsbezittingen van de hand te doen, zo zei Geerlings-Simons onlangs toen ze bekendmaakte dat ook de verkoopprocedure van garnalenbedrijf Sail voorlopig is opgeschort. Want hoewel het visbedrijf momenteel verlies lijdt, beschikt het over een omvangrijk terrein langs de Surinamerivier, met gebouwen en productiefaciliteiten die volgens de regering van nut kunnen zijn voor publieke of toekomstige doeleinden.

“Wat president Jennifer Geerlings-Simons wil, staat echter haaks op wat haar chef-staf Sergio Akiemboto vóór de verkiezingen aan de kiezers beloofde”

Zorgvuldig bekijken

Ook vicepresident Gregory Rusland verklaarde dat het kabinet geen eigendommen met strategische waarde wil overdragen, zeker niet wanneer de overheid zelf baat kan hebben bij het gebruik ervan. “Wanneer de staat terreinen en gebouwen effectief kan inzetten, ga je die niet zomaar weggeven. We bekijken dit zorgvuldig”, zei hij. Rusland benadrukte dat het regeringsbeleid erop is gericht zogenoemd prime land niet uit handen te geven.

Geerlings-Simons benadrukte dit ook en dat is de reden dat de verkooptrajecten die onder de vorige regering zijn ingezet, opnieuw zullen worden beoordeeld. De privatiseringsplannen waren eind vorig jaar door de regering van Chandrikapersad Santokhi gelanceerd, nadat de staatsbedrijven door een stuurgroep stuk voor stuk tegen het licht waren gehouden. Velen daarvan functioneren niet of nauwelijks meer of zijn op sterven na dood.

Stap terug in de tijd

Van de 163 staatsbedrijven konden er wat de stuurgroep betreft dertig worden geliquideerd, terwijl 33 ondernemingen ‘direct’ mochten worden geprivatiseerd. Daar zat ook de SLM bij, die Santokhi eerder nog koste wat het kost wilde behouden. Het grootste deel van de bedrijven – 71 om precies te zijn – diende ‘op termijn’ te worden geprivatiseerd, zo besloot de vorige regering. Dat geldt voor de Melkcentrale Paramaribo, de Academie voor Hoger Kunst- en Cultuuronderwijs, de Anton de Kom Universiteit en de Volksmuziekschool.

Slechts 29 van de 163 staatsbedrijven moesten – gezien hun aard – volgens de stuurgroep niet worden geprivatiseerd. Dat zijn bedrijven die een publieke taak uitvoeren. Daaronder vallen het Algemeen Bureau voor de Statistiek, het Bureau voor de Staatsschuld, de Centrale Bank van Suriname en de Sociaaleconomische Raad. Echter, de huidige regering onder leiding van Geerlings-Simons doet nu een stap terug in de tijd en wil alle staatsbedrijven behouden.

Andere mening

Echter, wat de president wil, staat haaks op wat haar chef-staf Sergio Akiemboto vóór de verkiezingen aan de kiezers beloofde. In een door de NDP betaalde advertorial in onder meer de Ware Tijd zei hij op 7 mei dat staatsbedrijven moeten worden geprivatiseerd. “De overheid moet zich volledig terugtrekken, wetten maken en randvoorwaarden scheppen, zodat het particulier initiatief kan bloeien. De overheid moet weg uit staatsbedrijven. Ze moet geen rvc’s benoemen, ze moet geen directeuren benoemen”, aldus Akiemboto, die destijds kandidaat was voor een zetel in De Nationale Assemblee.

Alleen in bedrijven in bepaalde strategische sectoren – zoals bij nutsvoorzieningen – zou de staat volgens hem nog een rol kunnen spelen om monopolievorming te voorkomen. “Het ondernemen moet worden overgelaten aan het particuliere initiatief. Privatisering zou kunnen beginnen met staatsmijnbouwbedrijf Grassalco en luchtvaartmaatschappij SLM.”

“Wanneer de staat terreinen en gebouwen effectief kan inzetten, ga je die niet zomaar weggeven. We bekijken dit zorgvuldig”Vicepresident Gregory Rusland

Tegen verkiezingsbelofte

Kennelijk had hij dit niet goed afgestemd binnen de NDP, want na de verkiezingen was de president een andere mening toegedaan. Trouwens, Akiemboto wordt helemaal niet meer gehoord over privatisering en zijn eerdere toezeggingen daarover. De SLM was zelfs de eerste staatsonderneming waarvan Geerlings-Simons vindt dat die niet mag worden verkocht. Ze handelt daarmee tegen de verkiezingsbelofte van de NDP in.

Maar waarschijnlijk moet de president dat wel, omdat ze beseft dat ze met privatisering van de luchtvaartmaatschappij en andere staatsbedrijven te veel mensen van haar eigen partij en de coalitiegenoten tegen de haren in gaat strijken. Die hebben nu nog veel profijt dat de regering daar de poppetjes over de lucratieve posten mag verdelen. Dat dit vooral ten koste gaat van de begroting van het land, daar liggen de mannen en vrouwen politici kennelijk niet wakker van.

Op 15 oktober 2024 uitten medewerkers van Sail hun bezorgdheid bij het ministerie van Landbouw, Veeteelt en Visserij nadat er berichten naar buiten kwamen over een op handen zijnde verkoop van het bedrijf.