BESCHOUWING — Olie zal Suriname moeten redden

door

Iedereen is het er in Suriname over eens dat de toekomstige olie-inkomsten de samenleving ten goede moeten komen. Ook de regering-Geerlings-Simons/Rusland beaamt dat volmondig. Maar zal de olie echt kunnen helpen om Suriname uit die hele diepe put te halen? En zo ja, is dat dan al vanaf 2028, als het eerste zwarte goud gaat vloeien? Dat laatste mag oprecht worden betwijfeld.

Tekst Armand Snijders

Beeld Staatsolie.com

Er hoeven geen doekjes om worden gewonden: de vorige regering heeft nauwelijks iets voorbereid voor de op handen zijnde oliewinning. Terwijl Staatsolie en andere bedrijven de ene na de andere bijeenkomst organiseerden voor relevante – binnen- en buitenlandse – bedrijven en instanties, verzandden de overheidsbijdragen vooral in een hoop wollig gepraat en goede voornemens, zonder dat dit concrete acties opleverde. President Chandrikapersad Santokhi en zijn ministers hadden de mond vol van local content, maar deden er bitter weinig aan om bedrijven echt te stimuleren.

“De toenmalige president deed in feite niets om het land voor te bereiden op de olieboom en de inkomsten veilig te stellen”

De spaarzame projecten die met instemming en steun van de regering werden gestart, mislukten daarnaast jammerlijk. De beloofde aanleg van de Port of Nickerie is daar een schrijnend voorbeeld van. Dat het district Nickerie onder Santokhi “een centrale rol als logistiek knooppunt en supply base voor de olie- en gasactiviteiten” is gaan vervullen, zoals VHP-parlementariër Harriët Ramdin eerder deze week glashard beweerde, is een aantoonbare en keiharde leugen. Misschien was dat ooit de bedoeling, maar qua beleid en uitvoering is daar heel weinig van terechtgekomen.

Te verbrokkeld

De olie- en gasindustrie en alles wat daar mee samenhangt was volgens menigeen te verbrokkeld ondergebracht bij de overheid. Dat was vooral te wijten aan Santokhi, die bij de coalitieonderhandelingen in 2020 weigerde een ministerie van Olie en Gas in te stellen.

Daar had NPS-voorzitter Gregory Rusland om gevraagd. Want hij besefte heel goed dat er toen al moest worden nagedacht over wat er met de inkomsten uit de winning van de olie – die enkele maanden eerder voor de kust door TotalEnergies was gevonden – zou moeten gebeuren. En dat vooral moest worden gegarandeerd dat Surinaamse bedrijven ook een graantje zouden mee pikken en daardoor de samenleving ook kon profiteren.

Echter, Santokhi en zijn VHP wilden daar niets van weten. Immers, zij wilden zelf bepalen wat er met de toekomstige rijkdommen zou gaan gebeuren en dus droop Rusland af. De toenmalige president deed in feite niets om het land voor te bereiden op de olieboom en de inkomsten veilig te stellen.

Wel toverde hij kort vóór de verkiezingen de royalty’ voor iedereen (RVI) uit zijn hoge hoed: certificaten van 750 US dollar voor iedere burger dat de meeste mensen pas ná 2028 zouden kunnen krijgen. Vrijwel iedereen begreep dat dit een onuitvoerbare verkiezingsstunt was en de nieuwe regering zette de RVI vrijwel direct in de ijskast, waarschijnlijk om die er nooit meer uit te halen.

Dromen van geld

De NPS en Rusland hebben nu hun zin gekregen en mag Patrick Brunings het nieuwe ministerie van Olie, Gas en Milieu beheren. Na twee maanden is het moeilijk te zeggen of dat ook de gewenste resultaten zal opleveren, ook omdat Brunings nog nagenoeg onzichtbaar is en zichzelf en het nieuwe departement niet heeft gepromoot. Daardoor is onduidelijk welke kant deze regering met de olie en het gas op wil.

“Uiteindelijk zal de regering wel flink kunnen incasseren van wat er aan natuurlijke hulpbronnen voor de kust wordt ‘geoogst’. Maar of dat al in 2028 kan, is maar zeer de vraag”

President Jennifer Geerlings-Simons ziet de olie-inkomsten als een middel om de economie van het land vlot te trekken en de US dollars die dat op zal leveren vooral te investeren in de gezondheidszorg, huisvestingen het onderwijs. Dat riep Santokhi ook, maar hij mocht alleen van dat geld dromen.

En dat dromen doet nu ook Geerlings-Simons, maar wel in de wetenschap dat ze tot 2028 de eindjes nog aan elkaar moet zien te knopen. Ze weet dat de inkomsten van het land onvoldoende zijn om een sluitende begroting te maken.

Nieuwe schulden zouden wel kunnen worden aangegaan om de tekorten de dekken, maar die zullen het verwachte olievoordeel substantieel ondermijnen. En bij regeringspartij NDP zou men – met het ongebreidelde lenen van president Desi Bouterse in gedachten – dondersgoed moeten weten dat dit funest kan zijn.

Inkomsten eerste jaren flink minder

Vrijwel iedereen is nu zo gefixeerd op 2028, het jaar waarin de oliedollars moeten gaan rollen, maar deskundigen waarschuwen er al jaren voor dat dit weleens vies tegen kan vallen. TotalEnergies zal toch echt eerst haar miljardeninvesteringen in Suriname willen terugverdienen en uit de eerste inkomsten willen gaan halen. Dat doet ExxonMobil ook in buurland Guyana, waardoor de inkomsten van de staat in de eerste jaren flink minder waren dan werd verwacht en gehoopt.

Echter, of een dergelijk scenario ook voor Suriname zal gaan gelden, is niet waarschijnlijk. Staatsolie en de vorige regering beweerden dat daarover goede afspraken met TotalEnergies zijn gemaakt. Echter, de overeenkomsten die zijn gesloten zijn niet openbaar gemaakt, waardoor de samenleving alleen maar kan hopen dat het vel niet over de oren zal worden getrokken.

Vooral koffiedik kijken

Los daarvan kampt Suriname nog altijd met schulden die niet kunnen worden terugbetaald en die de komende jaren flink zullen groeien. De afbetaling daarvan is grotendeels doorgeschoven naar ná 2028 als het oliegeld binnen moet komen. Zo hebben de obligatiehouders van Oppenheimer bedongen dat een deel van de negenhonderd miljoen US dollar die zij nog van Suriname krijgen, uit de olieopbrengsten worden betaald. Dus ook dat geld komt niet beschikbaar voor de overheid. En nog niet bekend is of er nog andere schulden uit de olieopbrengsten zullen worden betaald.

Uiteindelijk zal de regering wel flink kunnen incasseren van wat er aan natuurlijke hulpbronnen voor de kust wordt ‘geoogst’. Maar of dat al in 2028 kan, is maar zeer de vraag. Een volgende regering zal haar begrotingen misschien pas kunnen opstellen in de wetenschap dat gerekend kan worden op forse olieopbrengsten. Voor de huidige regering is het vooral koffiedik kijken en er vooral voor zorgen dat Suriname er echt klaar voor is.