BESCHOUWING — Olie ligt milieu in de weg

door

De olie die binnen afzienbare in Suriname zal stromen, zorgt voor grote hoofdbrekens voor het ‘groen’ houden van het land. Een gezond milieu gaat eenvoudig weg niet samen met vervuilende fossiele brandstoffen. Maar de olie (lees: het grote geld) zal het altijd winnen van het milieu, zo wordt ook gevreesd in de wandelgangen van de COP 30, die momenteel in het Braziliaanse Belém wordt gehouden.

Tekst Armand Snijders

Beeld CDS

Geld, heel veel geld speelt een centrale rol tijdens deze klimaattop. Dat was natuurlijk ook al zo bij de vorige edities, maar dit jaar meer dan anders. Enerzijds willen de ontwikkelingslanden veel meer geld om zichzelf te wapenen tegen klimaatverandering. Dat wordt ze al sinds het Klimaatakkoord dat in 2015 in Parijs werd gesloten, door alle rijke landen beloofd. Echter, dat geld komt maar mondjesmaat los.

“Nee, olie- en gaswinning en milieubescherming gaan fundamenteel slecht samen”

Ook al blijven de ‘arme landen’ bij iedere nieuwe COP hameren op de noodzaak voor wereldwijde actie, houden de rijken vooral de hand op de knip. Bij de klimaattop in Brazilië haalde de Barbadiaanse premier Mia Mottley flink uit naar de welvarende landen over onder meer het feit dat het klimaatschadefonds, dat twee jaar geleden werd opgericht, tegen de afspraken in, nog maar nauwelijks is gevuld.

Kapot schamen

Er zit momenteel nog geen achthonderd miljoen US dollar in, een schijntje vergeleken met de miljardenschade die extreem weer jaarlijks aanricht in arme landen. Daar zouden honderden miljarden US dollars voor worden vrijgemaakt, zo was beloofd. Alleen al op Jamaica ontstond onlangs door orkaan Melissa tussen de zes en zeven miljard US dollar aan schade. “We moeten ons kapot schamen”, aldus Mottley.

Onderzoekers van het Stockholm Environment Institute publiceerden onlangs een nieuw rapport dat weinig aan de verbeelding overlaat: de wereld produceert nog altijd véél te veel fossiele brandstoffen om de afspraken van het Klimaatakkoord van Parijs na te komen. Ofwel: heel veel doelstellingen worden bij lange niet gehaald, maar door de druk van rijke landen worden daar geen consequenties aan verbonden. En ook komt er geen extra geld om kwetsbare landen te helpen bij de toenemende gevolgen van klimaatverandering.

Suriname met twee petten

Suriname loopt met twee conflicterende petten op in Belém: enerzijds hoopt het als dichtst beboste land ter wereld veel geld los te peuteren voor het behoud van die status. Maar op een enkele donatie na, valt dat tot nu toe flink tegen. Noorwegen, Zweden, Finland en de Inter-Amerikaanse Ontwikkelingsbank hebben weliswaar toegezegd financiering van achthonderd miljoen US dollar te reserveren voor Suriname en Guyana, die onder meer moet worden ingezet voor het herstel van het onderwijs en de ontwikkeling van sociale programma’s. Dat is dus een lening, geen schenking ter compensatie voor het noodzakelijke behoud van de bossen.

Aan de andere kant moet de Surinaamse delegatie tussen al die milieumensen dusdanig lobbyen dat de toekomstige oliewinning van het land geen strobreed in de weg wordt gelegd. Immers, het oliegeld voorziet een tijdperk van ongekende welvaart voor het land, althans dat beloven de politici.

Om die belofte van de miljarden vaten olie die diep onder de Atlantische Oceaan voor de kust liggen, waar te maken en in klinkende munt om te zetten, mogen er geen hindernissen worden opgeworpen. Dat moet Suriname vooral duidelijk maken op de klimaatconferentie die nu gaande is. Zoals president Chandrikapersad Santokhi dat ook altijd heeft gedaan bij alle voorgaande edities.

Ook president Jennifer Geerlings-Simons laveert tussen het groene Suriname en de toekomstige oliegrootmacht die het land binnenkort volgens velen kan worden. Ze kan natuurlijk pochen dat zij een nieuw ministerie heeft opgezet: Olie, Gas en Milieu. Dat zag officieel op 22 oktober het levenslicht en staat onder leiding van NPS-minister Patrick Brunings.

“Ook president Jennifer Geerlings-Simons laveert tussen het groene Suriname en de toekomstige oliegrootmacht die het land binnenkort volgens velen kan worden”

Alleen al in de naam van het departement schuilt een enorme contradictie: dat laatste – het milieu – staat natuurlijk haaks op die eerste twee – olie en gas. Nee, olie- en gaswinning en milieubescherming gaan fundamenteel slecht samen. Immers, de fossiele brandstofindustrie vormt een aanzienlijke bedreiging voor ecosystemen, de biodiversiteit en het klimaat op aarde.

Gevolgen onomkeerbaar

De enorme hoeveelheden broeikasgassen die bij de winning vrijkomen, vangen warmte op in de atmosfeer, wat de aarde opwarmt en leidt tot klimaatverandering. Naast broeikasgassen stoten oliefaciliteiten andere schadelijke, verontreinigende stoffen uit, zoals stikstofoxiden en zwaveldioxide, die de luchtkwaliteit aantasten. Eén en ander kan leiden tot extreme weersomstandigheden, stijgende zeespiegel en verstoorde ecosystemen wereldwijd.

Het leidt ook tot vervuiling van ecosystemen en er is altijd een risico op lekkages of lozingen, wat desastreuze gevolgen kan hebben voor zeedieren, maar ook voor vogels en planten, met langdurige gevolgen voor marine en kustecosystemen, zoals mangrovebossen. En hoewel oliewinning tegenwoordig gepaard gaat met plannen voor milieubeheer en rampenbestrijding, is de schade van een grote olieramp of zelfs de impact van constante, kleinschalige vervuiling onomkeerbaar.

Dus alle mooie en geruststellende verhalen van zogenaamde deskundigen en politici (inclusief presidenten) over dat er nauwelijks gevaren zijn voor het milieu en de status van Suriname als groen land, moeten met enige scepsis worden aangehoord. De eveneens groene US dollarbiljetten die in het vooruitzicht worden gesteld, benevelen hoogstwaarschijnlijk hun blik op de realiteit.

Net zoals de US dollar een allesbepalende rol in de wereld van de fossiele brandstoffen heeft en over de hele aardbol landen en hun regeringen in een verstikkende greep houdt. Het milieu trekt aan het kortste eind en zal uiteindelijk het onderspit delven.