Armageddon

door

GANGA / Sharda Ganga

Het zijn geen gezellige weken. Dit is geen vrolijk verhaal. Een sterfgeval, een aanrijding, elektriciteit die om de haverklap uitvalt, terwijl de SWM weer bezig is met onderhoud en een wereld die steeds gekker wordt. Hoe erg het laatste me bezig hield, ondanks alle onmiddellijke en nabije crises, merkte ik gisteren.

Wat zijn voor jou en je werk de grootste zorgen, vroeg een mevrouw me gisteren, in een voorbereidend interview voor een workshop voor enkele Caribische organisaties later dit jaar. Ze bedoelde eigenlijk: heb je, als directeur van een Surinaamse en Caribische maatschappelijke organisatie werkend aan mensenrechten (ook gendergelijkheid), democratie en goed bestuur, meer mensen nodig (ja), meer geld (ja), meer tijd (ja), om het maximale eruit te halen, je doelen te bereiken?

“Dat de conclusie zal zijn dat heftig gebruik van influencers, social media en eenzijdige informatieverstrekking vanuit het machtscentrum ten koste van de vrije garing van nieuws door onafhankelijke journalisten, onze democratie niet versterkt”

Ik viel stil. En begon vervolgens te ratelen. Was het wanhoop, verdriet of gewoon vermoeidheid? Ik weet alleen dat de woorden zich aaneenregen in een klacht, een opeenstapeling van zorgen en realiteit, geen oorzaak en gevolg te onderscheiden, geen hoop, geen oplossing die voor de hand ligt. Ik deelde mijn grootste zorg. Het is een zorg die de wereld omspant en tegelijkertijd heel egoïstisch is.

Ik maak me zorgen dat ik een goed deel van mijn leven heb vergooid. Om mij heen valt alles, waar ik in geloof, weg. Het geloof dat we een betere wereld kunnen maken, gebaseerd op een gedeeld geloof in mensenrechten, rechtstaat, democratie. Niet alleen dat we die wereld beter kunnen maken, maar dat het eigenlijk je plicht is, als je in de gelukkige omstandigheid verkeert om daaraan te werken. Ik bedoel daarmee: als je niet alle uren van je leven moet besteden aan de dag, de week, de maand overleven. Aan je familie beschermen tegen honger, armoede, bommenwerpers, orkanen, mensenhandelaren, slavernij, verminking.

Had ik misschien gewoon moeten doen wat zovelen anderen kiezen, namelijk verstand op nul en mijn bankrekening tot leidraad maken van mijn levenskeuzes? Verstand op nul en al feestend meedraaien met elke politieke wind, de boter op mijn kop met genoegen dragend? Het klinkt dramatisch maar zo voelt het tegenwoordig af en toe.

Ik ben niet altijd zo erg cynisch, zo verloren en hulpeloos. Maar maandag vond Donald Trump dat het gebruik van paracetamol leidt tot autisme en dat zwangere vrouwen het vooral niet moeten gebruiken. Idioot, dat is het, maar zijn woorden hebben verstrekkende gevolgen. Op de eerste plaats voor vrouwen in zijn land.

Maar we hebben de laatste jaren gezien hoe snel dit soort fabels zich verspreiden en hoeveel schade ze binnen de kortste keren aanrichten. Ook in Suriname, waar mensen maar al te graag zonder nadenken dit soort cowboyverhalen doorsturen, net zoals ze blijven volhouden dat klimaatverandering niet echt is, terwijl de daken van de huizen om ons heen worden gerukt en rivieren voor langere tijd droogvallen.

Er is geen grens meer tussen feiten en fictie. Tussen waarheid en leugen. En steeds vaker, steeds sneller wint de leugen. Informatie is niet meer gebaseerd op feiten – hoe raar dat ook klinkt. In haar toespraak bij de Verenigde Naties dinsdag waarschuwde Nobelprijswinnaar Maria Ressa: ‘Information integrity is the mother of all battles’.

Ressa sprak over een ‘Information Armageddon’: een tijd waarin feiten worden verpletterd onder de druk van leugens die sneller en luider gaan dan de waarheid. Zij weet waarover ze praat.

In de Filippijnen moest zij haar journalistieke werk verdedigen tegen toenmalig president Duterte, die sociale media gebruikte om tegenstanders monddood te maken en de werkelijkheid naar zijn hand te zetten. Ze vertelt vaker dat valse verhalen 70 procent meer kans hebben om te worden gedeeld op social media en vals nieuws bereikt zes keer sneller een bepaald aantal mensen dan een verhaal gebaseerd op feiten, volgens een studie van het Massachusetts Institute of Technology uit 2018.

Ressa vecht voor het behoud van onafhankelijke journalistiek, het krachtigste wapen tegen de macht van de social media en van figuren als Trump, voor wie de manipulatie van feiten slechts een wapen is om de wereld naar hun hand te zetten.

Ik hoop dat de Surinaamse regering haar toespraak heeft gevolgd en zich verdiept in haar werk. En dat de conclusie zal zijn dat heftig gebruik van influencers, social media en eenzijdige informatieverstrekking vanuit het machtscentrum ten koste van de vrije garing van nieuws door onafhankelijke journalisten, onze democratie niet versterkt.

(Voor als u het niet weet: ik werk voor stichting Projekta, maar mijn columns worden op persoonlijke titel geschreven)

gangadwt@gmail.com