45 jaar Stichting Re-integratie Ex-Militairen: ‘Geen tijd meer om stil te zitten, we moeten uitvoeren’

Tekst en beeld Edwien Bodjie

PARAMARIBO — De Stichting Re-Integratie Ex-Militairen (SREM) blijft een cruciale schakel voor oud-gedienden die moeite hebben zich te handhaven in de samenleving. Directeur Wilgo Kuik sprak dinsdag bij het 45-jarige bestaan van een nieuwe fase. “Het is geen tijd meer om stil te zitten. We moeten uitvoeren en bouwen aan echte zorg voor onze oud-gedienden.”

De SREM werd op 21 oktober 1980 opgericht om dienstplichtigen te begeleiden bij hun terugkeer in de maatschappij. Wie na minimaal achttien maanden afzwaaide, kon er terecht voor begeleiding en trainingen om weer op eigen benen te staan. De stichting bood onder meer on the job-trainingen en opleidingen in de bouw en montage, zodat ex-militairen een nieuw bestaan konden opbouwen.

“We moeten blijven werken aan erkenning, zorg en waardigheid voor wie ooit diende. Alleen dan doen we recht aan hun inzet”Wilgo Kuik

In de beginjaren liep dat nog goed, mede dankzij financiële steun uit Nederland. Echter, die ontwikkeling kwam abrupt tot stilstand tijdens de Binnenlandse Oorlog (1986-1992). Bovendien kreeg de stichting er een nieuwe doelgroep bij: getraumatiseerde militairen. De aandacht van de overheid verschoof naar de oorlog, waardoor psychosociale begeleiding op de achtergrond raakte. “Daardoor zijn veel mannen tussen wal en schip geraakt”, verklaart Kuik in gesprek met de Ware Tijd.

Verwaarloosde groep

Volgens de directeur heeft vooral de generatie oud-strijders uit de Binnenlandse Oorlog zwaar geleden onder jarenlange verwaarlozing. De zorg kwam in de periode 2010-2020 grotendeels stil te liggen. Juist in de tijd dat er een regering aantrad met een militair verleden, bleef structurele ondersteuning uit. Dat noemt Kuik “pijnlijk en onbegrijpelijk”.

De gevolgen daarvan zijn nog altijd voelbaar. Vele ex-militairen kampen met posttraumatische stressstoornis (PTSS), zware depressies of schizofrenie. Sommigen verloren hun baan of gezin, anderen raakten geïsoleerd en leven onder moeilijke omstandigheden, verspreid over het land.

De SREM heeft momenteel 1.575 geregistreerde leden, van wie de meesten inmiddels op leeftijd zijn. “Onze focus ligt op de groep die tussen 1986 en 1992 heeft gediend”, geeft Kuik aan. “Zij kampen het meest met trauma en sociaaleconomische problemen.”

Herstel van zorg

Inmiddels is de toegang tot geestelijke zorg via het Psychiatrisch Centrum Suriname (PCS) weer hersteld. De vorige regering maakte financiële middelen vrij om achterstanden weg te werken, waardoor ex-militairen opnieuw terechtkunnen bij psychiaters en psychologen. Toch vindt Kuik dat dit slechts een eerste stap is.

De stichting werkt daarom aan een nieuw beleidsplan (2025-2030), dat nu in de afrondende fase zit. “We willen realistisch plannen, rekening houdend met de economische situatie. Het heeft geen zin om mooie dingen op papier te zetten die nooit worden uitgevoerd.”

Het plan, dat ongeveer veertig pagina’s telt, bevat onder meer voorstellen voor het bouwen van veteranenwoningen voor oud-militairen zonder huisvesting, het oprichten van een therapeutische boerderij, waar ex-militairen kunnen wonen en werken en het versterken van psychosociale hulpverlening.

Ook samenwerking met instanties als stichting De Stem, het Staatsziekenfonds en het ministerie van Sociale Zaken en Volkshuisvesting maakt daar deel van uit. De samenwerking met deze partners verloopt volgens Kuik overwegend goed, maar bureaucratie en politieke wisselingen blijven een remmende factor. “Bij elke regeringswisseling moeten we weer van voren af aan beginnen met lobbyen. Continuïteit van beleid blijft een groot probleem”, stelt hij.

Nieuwe koers

Tijdens de viering van het 45-jarige jubileum sprak Kuik de leden toe met een duidelijke boodschap: de tijd van stilstand is voorbij. Volgens hem liggen er al veel goede plannen op tafel – ze moeten alleen nog worden uitgevoerd.

Minister Uraiqit Ramsaran van Defensie, die aanwezig was, onderschreef dat standpunt en kondigde aan dat het ministerie de samenwerking met de SREM zal verdiepen, met meer aandacht voor mentale weerbaarheid, rechtspositie, medische zorg en een menswaardig pensioen. “Niemand mag achterblijven”, benadrukte de minister.

Kuik, die sinds anderhalf jaar aan het hoofd staat van de stichting, was al eerder betrokken bij het werk van SREM als sociaal-maatschappelijk werker. Vanuit die ervaring wil hij nu zorgen voor vernieuwing en continuïteit. “Ik ben van binnenuit gegroeid naar deze functie”, zegt hij. “Mijn wens is om een wezenlijke bijdrage te leveren aan de ex-militairen, zodat hun offers niet voor niets zijn geweest.”

De directeur besluit vastberaden: “De missie is niet voorbij. We moeten blijven werken aan erkenning, zorg en waardigheid voor wie ooit diende. Alleen dan doen we recht aan hun inzet.”

...